Odpowiedzi na interpelacje/zapytania

W odpowiedzi na Pana interpelację dotyczącą rakotwórczych substancji w granulatach używanych do budowy boisk, informuję, że kompleksy sportowe wybudowane w latach 2010-2014 w ramach programu „Moje Boisko Orlik 2012”, zostały wykonane zgodnie z opracowaną dokumentacją
i obowiązującymi, w tym zakresie normami i wymogami wynikającymi z Polskich Norm, użyte do budowy materiały posiadały stosowne atesty i certyfikaty. Zastosowany na tych obiektach granulat gumowy posiadał i posiada atest higieniczny wydany przez Państwowy Zakład Higieny, zgodnie z którym został dopuszczony do stosowania m.in. na zewnętrznych obiektach sportowych, jako materiał bezpieczny dla zdrowia. Przeprowadzone w okresie od 28.11 do 21.12.2018r. badania wykonane przez Instytut Techniki Górniczej – Laboratorium Inżynierii Materiałowej i Środowiska, dotyczyły sprawdzenia parametrów użytkowanych nawierzchni boisk zasypanych granulatem gumowym i sztucznej trawy oraz ich wpływu na zdrowie w oparciu o dwa wytypowane przez Biuro Inwestycji i Remontów Oświatowych obiekty.
Do badań wytypowane zostały obiekty sportowe zlokalizowane przy Szkole Podstawowej nr 14 przy
ul. Strzałowskiej 27A i Szkole Podstawowej nr 35 przy ul. Świętoborzyców 40. Z przedstawionych przez Instytut opinii dotyczących granulatów i sztucznej trawy zastosowanych do budowy nawierzchni boisk sportowych SP 14 i 35 w Szczecinie, w zakresie substancji szkodliwych dla dzieci na podstawie badań zawartości kadmu i wielopierścieniowych węglowodanów aromatycznych oraz migracji pierwiastków, wynika:
próbki granulatów gumowych SBR pobrane z boisk sportowych przy SP 14 i SP 35 spełniają wymagania Rozporządzenia REACH dotyczące zawartości kadmu (Cd),
próbki granulatów gumowych SBR nie spełniają wszystkich wymagań, zawierają ponadnormatywną zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), zaliczanych do rakotwórczych, mutagennych i wpływających szkodliwie na rozrodczość (CMR). Przekroczenie zawartości (WWA): benzo[a]piranu (BaP), benzo[e]piranu (BeP), benzo[a]antracenu (BaA) i chryzenu (CHR), stwierdzono we wszystkich pobranych próbkach.
Próbki sztucznej trawy pobrane z nawierzchni boisk sportowych przy SP nr 14 i 35 spełniają wymagania, rozporządzenia REACH, dotyczącego zawartości kadmu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz normy PN-EN 71-3+A3: 2018-09, dotyczącej migracji pierwiastków: glinu, antymonu, arsenu, baru, boru, kadmu, chromu trójwartościowego, chromu sześciowartościowego, kobaltu, miedzi, ołowiu, manganu, rtęci, niklu, selenu, strontu, cyny, cynku oraz związków cynoorganicznych.
Ze sporządzonych opinii wynika, że użyte materiały w postaci granulatu gumowego SBR (pochodzącego z recyklingu), mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia użytkowników boisk.
Przekroczenie parametrów dotyczy: benzo[a]piranu(BaP), benzo[e]piranu(BeP), benzo[a]antracenu (BaA) i chryzenu (CHR), substancji które występują w granulacie. Ww. związki chemiczne należą
do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) i występują w środowisku powszechnie, gdyż ich źródłem emisji są procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym, istotnym ich źródłem jest również transport oraz niektóre sposoby przygotowania żywności, jak wędzenie i grillowanie. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne powstają podczas niecałkowitego spalania, zaliczane są do trwałych zanieczyszczeń organicznych z długim okresem półtrwania w środowisku (PWN, e-biotechnologia.pl). Zgodnie z raportem Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska - Inspekcja Ochrony Środowiska – Zanieczyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (WWA) na stacjach tła miejskiego w 2017 r. – (https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1001518#), wskazują na podstawie analizy wyników pomiarów prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, że w Szczecinie występowało przekroczenie m.in. poziomu benzo(a)piranu (BaP), benzo(a)antracenu (BaA), benzo(b)fluorantenu i dibenzo(a,h), antracenu DB(a,h)A, czyli substancji występujących również w granulacie.
Średnioroczne stężenie (WWA) było wyższe od 1 ng/m³ i wynosiło:

B(a)P 2,3 - 3,9 ng/m³
B(a)A 1,27 ng/m³
B(b)F 2,37 ng/m³
DB(a,h)A 6,85 ng/m³

Powyższe badania potwierdzają tylko, że jakość powietrza i występujące zanieczyszczenia, w tym „WWA” oznaczane w pyle PM10 (str. 9 raportu IOŚ), były w Szczecinie podwyższone, a przeprowadzone badania granulatów pochodzących z recyklingu (posiadających w składzie m.in. „WWA”), tylko
to potwierdzają. Może zatem występować brak zależności pomiędzy jakością użytego granulatu SBR (który posiada Atest Higieniczny wydany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny), a przeprowadzonymi badaniami wykonanymi przez Instytut Techniki Górniczej
w Gliwicach, który stwierdził, iż w pobranych próbkach jest przekroczony poziom „WWA”. Wynika to
z faktu, że wpływ na poziom „WWA” ma wiele czynników, w tym również położenie obiektów, okres pobrania próbek (21 listopada, to sezon grzewczy), jakość powietrza (podwyższony poziom „WWA”
w Szczecinie).

W związku z uzyskaną opinią i informacjami zawartymi w raporcie GIOŚ o stanie powietrza
w Szczecinie, profilaktycznie podjęto działania, których celem jest zmniejszenie poziomu „WWA”, skumulowanego w granulacie poprzez:

Wstrzymanie na wszystkich boiskach wybudowanych w ramach programu „Moje Boisko-Orlik 2012”, uzupełniania nawierzchni boisk granulatem pochodzącym z recyklingu SBR, (Wydział Oświaty zastosował tę zasadę od 1 stycznia 2019 r.),
Zwrot do wykonawcy granulatu składowanego wraz z zakazem użytkowania na potrzeby szkoły (przekazanie do utylizacji),
Profilaktyczne wstrzymanie używania granulatu pochodzącego z recyklingu SBR na realizowanych budowach nowych boisk, (zastąpienie wypełniania trawy syntetycznej granulatem typu EPDM lub TPE/TPV, stosowanie nowoczesnych ekologicznych technologii w oparciu
o nawierzchnie hybrydowe,
Sukcesywna wymiana granulatu SBR z recyklingu na granulat wykonany z kauczuku typu EPDM pierwotny lub TPE/TPV na wszystkich posiadanych boiskach (23 Orliki i 4 OCSiR), poprzez sukcesywne dosypywanie granulatu bezpiecznego dla zdrowia,
Konsekwentne przestrzeganie zasad bezpiecznego korzystania z boisk o nawierzchni syntetycznej,
Zabezpieczenie w budżecie Wydziału Oświaty zwiększonych środków finansowych
na konserwację szkolnych obiektów sportowych, celem zakupu bezpiecznego dla zdrowia granulatu (koszt granulatu kauczukowego EPDM pierwotnego lub TPE/TPV wynosi ok. 5 300-6 500zł za tonę a z recyklingu SBR ok. 1000zł).