Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2017 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin na przełomie września i października 2017 roku przeprowadził kontrolę, w Muzeum Techniki i Komunikacji - Zajezdnia Sztuki, ul. Niemierzyńska 18a, 71-441 Szczecin (zw. dalej Muzeum), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 21.11.2017 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W wyniku kontroli stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości związane z:

• przydzielaniem pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego,
• stanem technicznym zewnętrznej drogi komunikacyjnej,
• oświetleniem na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe,
• prowadzeniem dokumentacji szkoleń okresowych w dziedzinie bhp,
• wykazem prac wzbronionych kobietom w ciąży i w okresie karmienia,
• wykonywaniem zadań przez specjalistę ds. bhp.

Nie stwierdzono nieprawidłowości ani uchybień w zakresie:

• wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych,
• stosowaniem czynników chemicznych,
• oceny ryzyka zawodowego,
• użytkowania maszyn i sprzętu do tymczasowej pracy na wysokości,
• stosowania niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych,
• poddawania obiektu budowlanego okresowym kontrolom oraz realizacją zaleceń wynikających z kontroli,
• eksploatowania urządzeń objętych dozorem technicznym,
• poddawania pracowników badaniom z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

II. Oceny cząstkowe

1. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

W środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wyposażani byli pracownicy zatrudnieni na następujących stanowiskach pracy: opiekun ekspozycji, kasjer,sprzątaczka,pracownik warsztatu konserwatorskiego, pracownik działu techniki.

Kontrola wykazała nieprawidłowości i uchybienia w powyższym zakresie polegające na tym, że w Załączniku nr 3 do Regulaminu pracy Muzeum nie określono do jakiej kategorii (środek ochrony indywidualnej czy odzież i obuwie robocze) zaliczono dany przedmiot. Na stanowisku pracowników warsztatu konserwatorskiegonie ustalono ponadto przewidywanych okresów użytkowania dla następującej odzieży roboczej: skarpety, koszulka i kalesony a wg art. 237⁸ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, (zw. dalej K. p.) pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 237⁶ § 1 oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Wewnętrzne zapisy: „do zużycia” nie wyczerpywały przesłanek ww. przepisu.

Wykazano ponadto, że na wyposażeniu stanowisk pracy w warsztacie znajdowały się następujące środki ochrony indywidualnej: okulary ochronne, ochronniki słuchu, przyłbica, hełm ochronny, które nie zostały ujęte w załączniku nr 3 do Regulaminu Pracy.

O nieczytelnych zasadach dotyczących wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie świadczyło również to, że osoby zatrudnione stanowiskach opiekunów ekspozycji otrzymywały odmienne rodzaje odzieży i obuwia roboczego od ustalonych w Regulaminie pracy. Stwierdzono jednocześnie, że dwie osoby zatrudnione na stanowiskach asystentów muzealnych  nie otrzymali w ustalonym terminie spodni roboczych; bluzy roboczej; kalesonów i skarpet.

Odpowiedzialną za nadzorowanie wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież roboczą oraz prowadzenie kart ewidencji wyposażenia była osoba zatrudniona na stanowisku referenta ds. kadr i prowadzenia sekretariatu, która uznała, że nie było potrzeby zakupu nowych przedmiotów ponieważ dotychczasowe były w dobrym stanie.

2. Techniczne bezpieczeństwo pracy

Zewnętrzne ciągi komunikacyjne Muzeum wykonane były z kostki brukowej. W czasie trwania kontroli, wzdłuż ciągu komunikacyjnego, po lewej stronie budynku, którym przemieszczali się pracownicy,  prowadzony był remont. Prace remontowe skutkowały znacznym ograniczeniem szerokości ciągu komunikacyjnego poprzez: składowanie zdjętej kostki brukowej, usypanie pryzm piasku na ciągu komunikacyjnym, przemieszczanie się pracowników wykonujących roboty remontowe,  co pozostawało w sprzeczności z § 4 ust. 1 , § 6 ust. 1 oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić na terenie zakładu pracy wykonane i oznakowane, zgodnie z Polskimi Normami i właściwymi przepisami, drogi komunikacyjne i transportowe, zwane dalej "drogami", drogi dla pieszych, zwane dalej "przejściami" i dojazdy pożarowe oraz utrzymywać je w stanie niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Drogi i przejścia oraz dojazdy pożarowe nie mogą prowadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich użytkowników. Dróg, przejść i dojazdów pożarowych nie wolno zastawiać materiałami, środkami transportu, sprzętem  i innymi przedmiotami.

Do zakończenia kontroli ciąg komunikacyjny został doprowadzony do stanu pierwotnego, nie zagrażającemu bezpieczeństwu.

3.Stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe

Prace przy obsłudze monitorów ekranowych w Muzeum wykonywały osoby zatrudnione na stanowiskach administracyjno - biurowych.

Stwierdzono ograniczony dostęp światła naturalnego do stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe, znajdujących się na parterze budynku w jego tylnej części.Ograniczenie dostępu światła naturalnego spowodowane było elewacją budynku wykonaną z perforowanych paneli oraz znajdującym się w bliskiej odległości od budynku murem oporowym.Na wymienionych stanowiskach nie przeprowadzono oceny warunków pracy ze szczególnym uwzględnieniem natężenia i równomierności oświetlenia, podczas gdy wg  § 5, ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1grudnia 1998 r.w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposażonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie:(...) obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem, a wg ust. 9, pkt 1 lit. a Załącznika do ww. rozporządzenia oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, a szczególnie poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach.Ocena nie została przeprowadzona ponieważ Dyrektor Muzeum uznał, że stanowiska były utworzone i wyposażone zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami, a dalsze czynności uzależnione będą od posiadanych środków finansowych i zgłaszania takiej potrzeby przez pracowników.

W okresie od 01.01.2015 r., do dnia kontroli 6 pracowników otrzymało zwrot kosztów zakupu okularów do pracy przy monitorze ekranowym w wysokości od 361,00 zł, do 888,00 zł.

4.Szkolenia w dziedzinie bhp

Szkolenia wstępne, instruktaż ogólny przeprowadzał specjalista ds. bhp (wykonujący zadania służby bhp w Muzeum), instruktaż stanowiskowy przeprowadzały osoby  kierujące pracownikami. Szkolenia okresowe organizował i prowadził pracodawca.

Kontrolą objęto  szkolenia wstępne i okresowe 23 osób, co stanowiło pełen stan osobowy Muzeum. Kontrola wykazała, że nie prowadzono dokumentacji ze szkoleń okresowych w dziedzinie bhp w postaci: dzienników zajęć oraz protokołów przebiegu egzaminów, podczas gdy wg przepisu § 5 pkt 6 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie oraz jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zwani dalej "organizatorami szkolenia", zapewniają: właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

W pozostałym zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości, bądź uchybień. Wszyscy pracownicy oraz Dyrektor Muzeum posiadali aktualne zaświadczenia o odbyciu szkolenia w dziedzinie bhp, adekwatne dla danego stanowiska pracy.

5. Wykaz prac wzbronionych kobietom

W dniu kontroli prace w Muzeum wykonywało 12 kobiet.

Kontrola ustaliła, że stanowiący integralną część Regulaminu pracy Muzeum wykaz prac wzbronionych kobietom stał się nieaktualny z dniem 01.05.2017 r., kiedy to zaczęło obowiązywać rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.

6. Służba bhp

Wykonywanie zadań służby bhp powierzono specjaliście spoza zakładu (umowy cywilnoprawne), który posiadał udokumentowane kwalifikacje oraz aktualne szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracowników służby bhp.

Stwierdzono, że przyczyną większości wskazanych w poprzednich pkt. wystąpienia uchybień i nieprawidłowości była niewystarczająca współpraca specjalisty ds. bhp z Dyrektorem Muzeum, szczególnie w obszarze dotyczącymdoradztwa w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bhp, do czego wymienionego zobowiązywał § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzeniaRady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Ustalono ponadto, że wymieniony nie sporządzał i nie przedstawiał Dyrektorowi Muzeum okresowych analiz stanu bhp, podczas gdy wg § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia do zakresu działania służby bhp należy sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy.

Stwierdzono również niewystarczające doradztwo ze strony osoby wykonującej zadania służby bhp w Muzeum dotyczące stosowania przepisów oraz zasad bhp o czym świadczą uchybienia zawarte w pkt. 3  w zakresie oświetlenia na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe oraz pkt. 5 dotyczącym wykazu prac wzbronionych kobietom.

Zakres zadań służby bhp, wynikający z § 2 ust. 1  ww. rozporządzenia w sprawie służby bhp stanowił również integralną część umów zawieranych pomiędzy Muzeum, a specjalistą ds. bhp.

7. Czynniki niebezpieczne i szkodliwe

1. Prace szczególnie niebezpieczne

Do prac szczególnie niebezpiecznych, wykonywanych przez pracowników Muzeum zaliczono prace związane z: ustawianiem, przestawianiem, przetaczaniem oraz magazynowaniem eksponatów muzealnych.

Opracowane zostały procedury wykonywania poszczególnych prac, zaliczanych do prac szczególnie niebezpiecznych. W procedurach wskazano osoby odpowiedzialne za realizację danego zadania; wskazano czynności, które należy wykonać przed, w trakcie i po zakończeniu danego zadania. Z procedurami zaznajomiono merytorycznych pracowników. Ponadto merytoryczni pracownicy posiadali stosowne uprawnienia kwalifikacyjne do wykonywania tego typu zadań.

7.2. Czynniki szkodliwe

Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne wykorzystywane były do prac konserwacyjnych przy obiektach muzealnych, prac konserwacyjnych obiektu oraz  prac związanych z utrzymaniem czystości wewnątrz obiektu. Prace związane z utrzymaniem czystości na zewnątrz obiektu wykonywane były przez podmiot zewnętrzny.

Pracownikom wykorzystującym podczas prac niebezpieczne bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne udostępniono karty charakterystyk ww. czynników. Na bieżąco prowadzony był ponadto spis stosowanych czynników chemicznych. Wykorzystywane podczas prac niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne przechowywane były w oryginalnych opakowaniach i oznakowane w sposób umożliwiający ich identyfikację.

8. Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego została przeprowadzona w grudniu 2014 r. przez specjalistę ds. bhp, wykonującego zadania służby bhp w Muzeum.Do oceny wytypowano 7 stanowisk pracy.Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zawierała wymagane przepisami elementy, w tym: opis ocenianego stanowiska pracy, wraz z wyszczególnieniem: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy; występujących na danym stanowisku pracy zagrożeń i oszacowaniem poziomu ryzyka dla danego zagrożenia oraz datę przeprowadzenia oceny. W Regulaminie pracy Muzeum zostały zawarte informacje dotyczące sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą.

9. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracownikami

W okresie objętym kontrolą badania profilaktyczne pracowników Muzeum wykonywane były na podstawie umowy zawartej pomiędzy Muzeum a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań.  Kontrolą objęto badania okresowe wszystkich pracowników Muzeum tj. 23 osoby. Pracownicy zostali dopuszczeni do pracy na podstawie wydanych przez lekarza przeprowadzającego badanie orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Kierując na badania pracownika pracodawca informował lekarza o warunkach pracy na danym stanowisku, uwzględniając występujące na danym stanowisku czynniki niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe.

10. Zewnętrzne kontrole nad warunkami pracy

Kontrole w powyższym obszarze (od 01.01.2015 r., do dnia kontroli WKiAW) prowadziły następujące organy: Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS), Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego (PINB) oraz Urząd Dozoru Technicznego (UDT). PINB zalecił Muzeum uzupełnienie wpisów w książce obiektu budowlanego. UDT zobowiązało Muzeum do zapewnienia zdalnego sterowania z pilota platformy, urządzenie do przemieszczania osób niepełnosprawnych.Muzeum wykonało zalecenie PINB oraz UDT.

Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi Muzeum:

1. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze:
   1. ustalenie w Regulaminie pracy rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, niezbędnych do stosowania na danym stanowisku pracy, w tym środków ochrony indywidualnej będących na wyposażeniu pracowników warsztatu,
   2. określenie przewidywanych okresów użytkowania odzieży i obuwia roboczego,
   3. korygowanie na bieżąco zapisów w Regulaminie pracy dotyczących rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego niezbędnych do stosowania na danym stanowisku pracy,
   4. wydanie 2 pracownikom spodni roboczych oraz 1 pracownikowi bluzy roboczej, kalesonów i skarpet bądź zweryfikowanie obowiązku stosowania ww. przedmiotów na danym stanowisku pracy,
   5. zobowiązanie specjalisty ds. bhp do doradztwa w powyższym zakresie.
2. Wyłączanie z eksploatacji dróg i przejść, na których występują zagrożenia dla ich użytkowników.
3. Praca na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe:
   1. przeprowadzenie pomiarów natężenia i równomierności oświetlenia na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
   2. na podstawie uzyskanych pomiarów dostosowanie oświetlenia do obowiązujących norm.
4. Uzupełnienie dokumentacji ze szkoleń okresowych w dziedzinie bhp o dzienniki zajęć oraz protokoły przebiegu egzaminów.
5.  Dostosowanie wykazu prac wzbronionych kobietom do obowiązujących przepisów.
6. Egzekwowanie od specjalisty ds. bhp wykonywanie zadań wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp.