Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2023 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 06.11.2023 r. do 24.11.2023 r. przeprowadził kontrolę w Zespole Szkół Rzemieślniczych w Szczecinie przy ul. Chmielewskiego 19,70-028 Szczecin (zw. dalej ZSRz) w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena kontrolowanych zagadnień, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 19.12.2023 r.

 I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

W badanym zakresie stwierdzono uchybienia i nieprawidłowości dotyczące:

• dopuszczenia pracownika do pracy bez wstępnych szkoleń dziedzinie bhp;
• prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp poza godzinami pracy pracowników;
• dopuszczania do pracy pracowników bez ważnego orzeczenia lekarskiego;
• nieprzeprowadzenia pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy na stanowiskach w kuchni;
• stanu technicznego pomieszczenia magazynowego oraz schodów wejściowych do internatu;
• oceny ryzyka zawodowego;
• niewywiązywania się starszego specjalisty ds. bhp z obowiązków wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1997 r. Nr 109 poz. 704 ze zm.), zw. dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp;
• braku w aktach osobowych oświadczeń pracowników o zapoznaniu się z ryzykiem zawodowym.
• wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:

• sposobu prowadzenia książki obiektu budowlanego;
• pracy przy monitorach ekranowych;
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy;
• przechowywania niebezpiecznych bądź szkodliwych czynników chemicznych;
• realizacji obowiązków wynikających z decyzji zewnętrznych organów kontroli nad warunkami pracy;
• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego oraz sposobu wykonywania zaleceń wynikających z tych kontroli.

 II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane, pomieszczenia i stanowiska pracy

W skład ZSRz wchodzą:

- budynek szkoły - wielobryłowy, składający się z budynku dydaktycznego 2 – kondygnacyjnego (nadziemne) oraz sali gimnastycznej, zpłaskim dachem z płyt dachowych prefabrykowanych. Budynek jest wyposażony w instalację: wodno – kanalizacyjną, centralnego ogrzewania z sieci miejskiej, instalację elektryczną, instalację odgromową. Powierzchnia zabudowy wynosi 870 m², powierzchnia użytkowa 1.672 m².

- budynek internatu– składający się z 3 kondygnacji nadziemnych i 1 podziemnej, z płaskim dachem, murowany z cegły pełnej. Budynek jest wyposażony w instalacje: wodno – kanalizacyjną, centralnego ogrzewaniaz sieci miejskiej, instalację elektryczną, wentylację mechaniczną, instalację gazową, instalację odgromową. Powierzchnia zabudowy wynosi 937m², powierzchnia użytkowa 3.800 m².

Właścicielem ww. budynków jest Gmina Miasto Szczecin, a zarządcąZSRz na podstawie decyzji nr WMiRSPN-V.6844.111.2017.MN dnia 30 października 2017 r.

Dla budynków ZSRz prowadzono 2 książki obiektu budowlanego w postaci papierowej. Za prowadzenie ww. książki od dnia 01.03.2019 r. odpowiedzialny był pracownikzatrudniony na stanowisku kierownika gospodarczego.

Za terminowe przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanego oraz nadzorowanie wykonania zaleceń wynikających z kontroli odpowiedzialny był kierownik gospodarczy.

Kontrola pomieszczenia magazynowego (tzw. magazyn produktów suchych) mieszczącego się w budynku internatu wykazała nieprawidłowości dotyczące stanu technicznego pomieszczenia. Stwierdzono, że podłogi w ww. pomieszczeniu są w złym stanie technicznym, nierówne, a ubytki wielokrotnie uzupełniane. Ponadto schody prowadzące do budynku internatu, pokryte płytkami były w złym stanie technicznym z licznymi ubytkami, z zapadniętą i uszkodzoną kratką ociekową. Powyższe mogło skutkować potencjalnym zdarzeniem wypadkowym. Stwierdzone uchybienia i nieprawidłowości były niezgodne z art. 214 § 2ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), zw. dalej K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Było to również sprzeczne z postanowieniem § 14 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 ze zm.), zw. dalej rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Kontrole obiektu budowlanego, zarządzanego przez ZSRz, przeprowadzone na podstawie art. 62 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2023 r. poz. 682 ze zm.) nie wykazały zagrożeń dotyczących użytkowania obiektów, zalecono natomiast wykonanie niezbędnych prac remontowych, w tym napraw: uzupełnienie tynku na elewacji, wymianę uszkodzonych rynien, uzupełnienie brakujących płytek na schodach.

Dyrektor ZSRz na bieżąco informował właściciela obiektu o stanie technicznym obiektów i terenuzewnętrznego oraz zwracał się z prośbą o wyasygnowanie środków finansowych na wykonanie zaleceń wynikających z kontroli obiektu budowlanego.

Osoby przeprowadzające przeglądy, posiadały stosowne uprawnienia do przeprowadzania kontroli w danym zakresie. W wyniku przeprowadzanych kontroli budynków stwierdzono, iż obiekty nadają się do dalszego użytkowania i nie zagrażają życiu i zdrowiu osób w nich przebywających, pomimo konieczności wykonania szeregu robót remontowych i konserwacyjnych.

WKiAW wskazuje ponadto, iż należy zwrócić uwagę na nowelizację prawa budowlanego, która z dniem 1 stycznia 2023 r. wprowadziła możliwość prowadzenia książki obiektu budowlanego w postaci elektronicznej w systemie „Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego” – c-KOB.  Jak wynika z przepisu art. 6 ust 2 ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz.1557) książkęobiektu budowlanego w formie pisemnej można założyć jedynie do dnia 31 grudnia 2023 r. Ponadto według art. 6 ust. 3 ww. ustawy zarządca obiektu budowlanego, który założył książkę obiektu budowlanego w postaci papierowej w terminie do dnia 31 grudnia 2026 r. zakłada dla tego obiektu książkę obiektu budowlanego w systemie c-KOB. W ocenie kontroli rozważyć należy zatem założenie nowej książki obiektu budowlanego w systemie c-KOB.

 2. Zewnętrzne kontrole nad warunkami pracy

    Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (od dnia 01.01.2022 r. do dnia kontroli WKiAW) przeprowadzili:

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna –  Kontrola interwencyjna w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w internacie, przepisów ustawy z dnia 09 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz realizacji wytycznych przeciw pandemicznych MEiN, GIS i MZ dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz wytycznych dla organizacji opieki w internatach;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna – Kontrola sprawdzająca w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń  i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w internacie, przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna – Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń  i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w placówce w związku ze zgłoszoną interwencją, przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna – Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń  i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w placówce w związku ze zgłoszoną interwencją, przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

- Państwowa Straż Pożarna - Kontrola przestrzegania przepisów przeciwpożarowych, ocena zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym;

- Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny – dwie kontrola w zakresie spełniania wymagań dotyczących bezpieczeństwa żywności;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna - Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w tym dotyczących higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w placówce oraz przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna - Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w tym dotyczących higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w placówce oraz przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

- Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna - Ocena wewnętrznej instalacji wodociągowej w kierunku oznaczenia bakterii Legionella sp. kontrola obejmuje pobranie 4 próbek ciepłej wody użytkowej po stwierdzeniu w badaniach wykonanych w ramach kontroli wewnętrznej ponadnormatywnych wartości bakterii Legionella sp.oraz podjętych działań naprawczych;

- Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna-Kontrola w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w tym dotyczących higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku  do sprzętu używanego w placówce oraz przepisów ustawy z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu wyrobów tytoniowych;

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Dyrektor ZSRz na bieżąco informowała organ nadrzędny o wynikach kontroli, wykonywała obowiązki wynikające z powyższych kontroli. W przypadku niemożności wykonania obowiązków w wyznaczonych terminach zwracała się do organów kontroli o prolongatę terminów.

 3. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy

3.1 Maszyny, sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Na wyposażeniu ZSRz znajdowały się maszyny wykorzystywane podczas prac w kuchni, warsztacie konserwatora oraz maszyny służące do utrzymywania czystości i terenów zielonych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.      

Pracodawca na bieżąco kontrolował stan techniczny maszyn. Okresowego przeglądu maszyn dokonywała osoba legitymująca się uprawnieniami elektrycznymi. Pracownicy mieli bieżący dostęp do instrukcji bhp dotyczących obsługi poszczególnych maszyn.

Do prac uciążliwych, wykonywanych przez pracowników ZSRz, należały prace związane z obsługą monitorów ekranowych. Szczegółowe zasady refundacji kosztów zakupu okularów do pracy przy monitorze ekranowym regulowało załączniki nr 3 do obowiązującego Regulaminu pracy pn. „Instrukcja postępowania w sprawie zwrotu kosztów za zakup okularów korygujących wzrok dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe”, wprowadzony Zarządzeniem nr 30-2021/2022 dyrektora ZSRz z dnia 14.06.2022 r.W okresie od 01.01.2020 r. do dnia kontroli zwrot kosztów zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym otrzymało 5 pracowników. Powyższe wypełniało przepis § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracyi Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1998 r. Nr 148 poz. 973 ze zm.), według którego pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

3.2 Czynniki chemiczne

Prace z wykorzystaniem niebezpiecznych, bądź stwarzających zagrożenie czynników chemicznych wykonywały osoby zatrudnione na następujących stanowiskach pracy: sprzątaczka, kucharz, pomoc kuchenna, konserwator, elektryk/woźny. Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie czynniki chemiczne stosowane były przez pracowników do utrzymania czystości i dezynfekcji pomieszczeń oraz do przeprowadzania drobnych prac konserwacyjnych i remontowych.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Kontrola wykazała, że czynniki chemiczne znajdowały się w oryginalnych opakowaniach, prawidłowo oznakowane i przechowywane bez dostępu osób nieuprawnionych. Pracownicy wykorzystujący podczas pracy czynniki chemiczne mieli bieżący dostęp do informacji zawartych w kartach charakterystyki.

Podczaswykonywania prac z użyciem ww. czynników pracownicy byli wyposażeni w rękawice ochronne.

 3.3 Badania i pomiary czynników szkodliwych w środowisku pracy

Ostatniego pomiaru czynników szkodliwych na stanowiskach pracy w kuchni (kucharz, pomoc kuchenna, intendent) dokonano wdniu 07.03.2013r. i dotyczyłyone pomiarów tlenku węgla. Badaniai pomiary przeprowadzane były przez laboratoriumposiadające stosowną akredytację do wykonywania tego typu badań i pomiarów.Z powyższych czynności sporządzono w dniu 12.03.2013r. sprawozdanie. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że wskaźnik narażenia dla tlenku węgla nie przekraczał wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia.

 W wyniku kontroli stwierdzono, że w okresie od pomiaru przeprowadzonego w dniu 07.03.2013 r. do czasu zakończenia kontroli nie przeprowadzono pomiarów środowiska pracy na stanowiskach pracy w kuchni, która od 2013 r. przeszła liczne zmiany wyposażenia. Powyższe było niezgodne z zapisami § 12 oraz § 14rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia  2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2023 poz. 419), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie pomiarów, wg którego w przypadku występowania mikroklimatu zimnego albo gorącego badania i pomiary wskaźników mikroklimatu, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3K.p. wykonuje się raz w roku, ajeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca może wykonywać je raz na dwa lata.Ponadto badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, o których mowa w § 4-13, wykonuje się każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.

Przyczyną nieprawidłowości był brak wiedzy kierownika gospodarczego o takim obowiązku oraz brak współpracy starszego specjalisty ds. bhp, z dyrektorem ZSRz dotyczący doradztwa w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp, podczas gdy wg § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie służby bhp, do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

W ZSRz prowadzona była dokumentacja dotycząca wyników ww. badań i pomiarów, co wypełniało zapisy§ 18 ust. 1 i 2, rozporządzenia w sprawie pomiarów, według którychpracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy,którego wzór jest określony w załączniku  nr 1 do rozporządzeniai wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów.

 4.Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Obowiązujące zasady i normy przydziału pracownikom środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego zostały ustalone w Regulaminie w sprawie zasad przydzielania środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz norm przydziału środków ochrony indywidualnej dla pracowników Zespołu Szkół Rzemieślniczych (zwany dalej regulaminem w sprawie odzieży roboczej), wprowadzonym Zarządzeniem Nr 9/2022/2023 Dyrektora Zespołu Szkół Rzemieślniczych z dnia 06.03.2023 r. w sprawie zasad środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz normy przydziału środków ochrony indywidualnej dla pracowników Zespołu Szkół Rzemieślniczych, który stanowił załącznik nr 1 do Regulaminu pracy Zespołu Szkół Rzemieślniczych.  Załącznik nr 1 do powyższego regulaminu stanowiła „Zakładowa tabela odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej” (zw. dalej tabelą norm), według zapisów tabeli norm w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wyposażano pracowników zatrudnionych na następujących stanowiskach: nauczyciel zawodu/instruktor, nauczyciel wychowania fizycznego, intendent/magazynier, konserwator/robotnik, woźny, sprzątaczka, kucharz, pomoc kuchenna, rzemieślnik w zawodzie elektryk (elektromonter).

Załącznik nr 2 do ww. regulaminu stanowiła tabela kalkulacyjna do obliczenia stawek ekwiwalentów za pranie odzieży roboczej we własnym zakresie, pn. „Wysokość i zasady wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za pranie odzieży roboczej we własnym zakresie przez uprawnionych pracowników Zespołu Szkół Rzemieślniczych”.

     Kontrola wykazała, że 2. pracowników zatrudnionych na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu nie otrzymało w ustalonych terminach należnej odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, co naruszyło przepis art. 237⁶ § 1 oraz  art. 237⁷ § 1 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach: jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu; ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Stwierdzono ponadto, że dla 2. pracowników nie prowadzono indywidualnych kart przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego.

Przyczyną uchybień była błędna interpretacja przepisów ze strony kierownika gospodarczego, odpowiedzialnego za prawidłowe wyposażanie pracowników w środki ochrony indywidualnej,odzież i obuwie robocze.

Powyższy stan wynikał również zbraku doradztwa w tym zakresie ze strony służby bhp.

Pozostali pracownicyzostali wyposażeni w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze wymagane do stosowania na danym stanowisku pracy,spełniające Polskie Normy (PN), przewidziane w tabeli norm, zgodnie z  art.  237⁷ §  1 K.p., według któregopracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniulub ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Za pranie odzieży roboczej pracodawca wypłacał uprawnionym pracownikom ekwiwalent pieniężny.Ekwiwalent był naliczany i wypłacany pracownikom w cyklu kwartalnym. Kontrola wykazała, że uprawnieni pracownicy otrzymali ekwiwalent w ustalonej przez pracodawcę wysokości, w wymaganym terminie.

5. Prace szczególnie uciążliwe bądź szkodliwe

Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, stanowił załącznik do obowiązującego w jednostce Regulaminu pracy. Do wymienionych prac zaliczono m.in.: prace na stanowiskach z monitorami ekranowymi, prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów, prace w pozycji wymuszonej, prace w zasięgu pól elektromagnetycznych, prace w środowisku, w którym występuje przekroczenie ¼ wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń promieniowania nadfioletowego, prace w warunkach natężenia na promieniowanie jonizujące, prace we wszelkiego rodzaju pojazdach mechanicznych, znajdujących się w ruchu.

Pracownice ZSRz zostały zapoznane z ww. wykazem.

Z dniem 01.05.2017 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz. U. 2017 r., poz. 796), zwane dalej rozporządzeniem w sprawie prac niebezpiecznych. W wyniku przeglądu obowiązujących w tym zakresie procedur stwierdzono, że w „Wykazie prac wzbronionych kobietom,uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią” (Załącznik nr 1 do Regulaminu pracy Zespołu Szkół Rzemieślniczych wprowadzony zarządzeniem dyrektora ZSRz w Szczecinie nr 30 – 2021/2022 w dniu 14.06.2022 r.)nie uwzględniono prac: w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, w mikroklimacie zimnym,gorącymi zmiennym, w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, co było niezgodne z  104¹ §  1 pkt 6 K.p., według któregoregulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności: wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom.

Nie dostosowano ponadto ww. wykazu do zapisów rozporządzenia w sprawie prac niebezpiecznych w zakresie wskazanych norm (wagi ciężarów, użycia siły), a w sporządzonym wykazie wskazywano prace nieodpowiadające zakresowi prac występujących w jednostce (jak np. prace we wszelkiego rodzaju pojazdach mechanicznych, znajdujących się w ruchu, przewożenie ciężarów o masie przekraczającej 300 kg – przy przewożeniu na wózkach po szynach).

W trakcie kontroli pracodawca wprowadził zmiany do obowiązującego w ZSRz ww. wykazu uwzględniając zapisy rozporządzenia w sprawie prac niebezpiecznych.

 6. Wypadki przy pracy

W okresie od 01.01.2021 r., w ZSRz zarejestrowano 1. wypadek przy pracy oraz 2. przypadki dot. chorób zawodowych bądź podejrzeń o tego typu choroby.

Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zajmował się powołany przez dyrektora ZSRz zespół powypadkowy, w skład którego wchodził starszy specjalista ds. bhp oraz przedstawiciel pracowników.

Nie stwierdzono nieprawidłowości i uchybień.

Powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy niezwłocznie przystępował do ustalania okoliczności i przyczyn wypadku. Stwierdzono jednocześnie, że wypracowane przez zespół powypadkowy wnioski i środki profilaktyczne były adekwatne do zaistniałych zdarzeń.

Rejestry wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych były prowadzone na bieżąco.

 7. Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego w ZSRz została przeprowadzona w sierpniu 2019 r., a ostatniej aktualizacji dokonano we wrześniu 2020  r.

W jednostce ocenie ryzyka zawodowego poddano stanowiska:  nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel przedmiotów humanistycznych, matematyczno – przyrodniczych i zawodowych, pedagoga szkolnego, nauczyciela informatyki, pracownika administracyjno – biurowego, sprzątaczki, konserwatora, woźnego i dozorcy, elektromontera – elektryka, nauczyciela bibliotekarza, wychowawcy internatu, kucharza i pomocy kuchennej, intendenta – magazyniera.

Ocenę przeprowadził zespół ds. oceny ryzyka zawodowego, powołany przez dyrektora, w skład którego wchodził m.in. starszy specjalista ds. bhp, wykonujący zadania służby bhp w ZSRz.

 Kontrola wykazała nieprawidłowości w dokumentacji oceny ryzyka zawodowego, w której brak było wyszczególnienia stosowanych środków ochrony indywidualnej. Nie przedstawiono ponadto, oceny ryzyka zawodowego na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu. W ww. dokumentacji przedstawiono jedynie wspólną ocenę ryzyka dla stanowisk: nauczyciel przedmiotów humanistycznych, matematyczno – przyrodniczych i zawodowych. Według kontrolującego ujęcie w jednej grupie nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne w standardowej sali lekcyjnej i nauczycieli przedmiotów zawodowych, typu kucharz, które odbywają się w kuchni szkolnej świadczy o braku wnikliwości zespołu w sposobie przeprowadzania oceny. Według opisu ww. stanowiska zastosowanym w ocenie ryzyka zajęcia odbywają się w „typowym pomieszczeniu lekcyjnym z ogrzewaniem miejskim i z oświetleniem naturalnym i sztucznym i wentylacją grawitacyjną”, stosowane narzędzia to: „biurko, stół, krzesło, szafy, regały, tablice”, stosowane materiały to: „papier, środki piszące, segregatory, różne pomoce dydaktyczne, plansze, modele, tablice poglądowe, ekierki, cyrkle, kreda”. W ocenie kontrolującego ww. opis stanowiska pracy, użyte materiały i narzędzia w najmniejszym stopniu nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu. Ponadto ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona była niestarannie o czym świadczy m.in. to, że w opisie wykonywanych czynności na stanowisku kucharz, pomoc kuchenna - w części dotyczącej narzędzi wymieniono dźwig towarowy, którego ZSRz nie posiadał na wyposażeniu.Powyższe naruszyło § 39a ust. 1 i 3 rozporządzeniaw sprawie ogólnych przepisów bhp, wg którego pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie m.in.: stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej.

Do zaistniałych nieprawidłowości przyczynił się również starszy specjalista ds. bhp, który współtworzył powyższą ocenę ryzyka, a od 2019 roku nie zwrócił Dyrektorowi ZSRz uwagi na konieczność weryfikacji ww. oceny, a według§ 2 ust. 1pkt. 13 i 14 rozporządzenia w sprawie służby bhp do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą.

W związku z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2 wewrześniu2020r. dokonano aktualizacji oceny ryzyka zawodowego dla wszystkich stanowisk pracy. Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadził zespół ds. oceny ryzyka zawodowego, w skład którego wchodził starszy specjalistads. BHP.

 8. Badania profilaktyczne

Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy ZSRz, a jednostką służby zdrowia uprawnioną do wykonywania tego typu badań. Kontroli poddano wstępne badania lekarskie osób zatrudnionych po dniu 01.01.2018 r. oraz badania okresowe 34 pracowników, tj. 64,2 % stanu osobowego jednostki w dniu kontroli.

Kontrola wykazała, że 1 osoba zatrudniona na stanowisku nauczyciela praktycznej nauki zawodu, została dopuszczona do pracy bez wstępnych badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami. Dopuszczenie pracowników do pracy bez wstępnych badań naruszyło postanowienia art. 229 § 1 pkt 1 oraz § 4 K.p., wg którego wstępnym badaniom lekarskim (…) podlegają osoby przyjmowane do pracy. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy określonych w skierowaniu na badania lekarskie.

Pozostali pracownicy zostali dopuszczeni do pracy na podstawie wydanych przez lekarza przeprowadzającego badanie profilaktyczne orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Kierując na badania pracownika pracodawca informował lekarza o warunkach pracy na danym stanowisku, uwzględniając występujące na stanowisku czynniki niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe.

 9.Służba bhp

Stan zatrudnienia w dniu rozpoczęcia kontroli wynosił 53osoby.Zadania służby bhp w ZSRz wykonywane były przez starszego specjalistęds. bhp, zatrudnionegow Ośrodku BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej w Szczecinie.

Nieprawidłowości i uchybienia stwierdzone podczas kontroli spowodowane były niewłaściwym wykonywaniem zadań przez ww., szczególnie w zakresie prowadzenia doradztwa dotyczącego stosowania przepisów i zasad bhp (szczegóły omówiono w części wystąpienia dot.: badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy, oceny ryzyka zawodowego, środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego), do czego wymienionego zobowiązywał przepis § 2 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie służby bhp, wg którego do zakresu działania służby bhp należy doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i pracy higieny.

Inspektords. bhpprowadził wewnętrzne kontrole stanu bhp, przedstawiał dyrektorowiZSRz coroczne analizy stanu bhp.

 10. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 34 pracowników (64,2% stanu osobowego jednostki w dniu kontroli).Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP ZCEMiP, instruktaż stanowiskowy, przeprowadzały osoby kierujące pracownikami oraz pracodawca. Szkolenia okresowe pracowników przeprowadzane były przez podmioty zewnętrzne uprawnione do przeprowadzania tego typu szkoleń.

 W trakcie kontroli na podstawie kart szkolenia wstępnego pracowników ustalono, że 3 osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych, odbyły wstępne szkolenie w dziedzinie bhp, tj. ogólne i stanowiskowe w jednym dniu roboczym, przekraczając dobowy wymiar czasu pracy pracownika, ponieważ wg Załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 180. poz. 1860 ze zm.), zwane dalej rozporządzeniem w sprawie szkolenia, wstępny instruktaż ogólny na stanowiskach robotniczych powinien trwać minimum 3 godziny lekcyjne, instruktaż stanowiskowy 8 godzin lekcyjnych. Wobec powyższego nie było możliwości przeprowadzenie szkolenia wstępnego w trakcie jednego dnia pracy tych pracowników. Według art.  237³ §  3 K.p., szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Stwierdzono również, że 1 z pracowników zatrudniony na stanowisku nauczyciela, nie odbył szkolenia wstępnego, tj. ogólnego  i stanowiskowego przed dopuszczeniem do pracy, ponadto pracownik zatrudniony na stanowisku konserwatora odbył szkolenie wstępne ogólne dopiero 14 dni po zatrudnieniu, a innego pracownika zatrudnionego na stanowisku nauczyciela dopuszczono do pracy bez wstępnego szkolenia stanowiskowego. Ustalono ponadto, że osoba pracująca w ZSRz od dnia 01.09.2013 r. na stanowisku starszego woźnego, a od dnia 01.09.2018 r. zatrudniona także na stanowisku elektryka nie odbyła szkolenia stanowiskowego na tym stanowisku. Powyższe stało w sprzeczności z przepisem art. 237³ § 2 K.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Było to niezgodne również z § 8, § 9 rozporządzenia w sprawie szkolenia, wg których szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu i obejmuje szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej "instruktażem ogólnym" oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej "instruktażem stanowiskowym". Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy (…), a  instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracyi ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

W stosunkudo pozostałych osób objętych kontrolą nie stwierdzono nieprawidłowości bądź uchybień. Pracownicy posiadali aktualne szkolenia wstępne i okresowe w dziedzinie bhp.

Dyrektor ZSRz i inni pracownicy przeprowadzający szkolenia stanowiskowe posiadali aktualne szkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla pracodawców i osób kierujących pracownikami. 

 11. Prowadzenie akt osobowych

Kontrolą objęto sposób prowadzenia akt osobowych, w tym przechowywania zaświadczeń ze szkoleń w dziedzinie bhp oraz orzeczeń z badań profilaktycznych 34 pracowników.

W kontrolowanym zakresie wykazano nieprawidłowości polegające na tym, że w 27 przypadkach na 34 poddanych badaniu, akta osobowe nie zawierały potwierdzenia poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, podczas gdy wg § 3 pkt 2 lit. f tiret trzecie rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2369 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie dokumentacji pracowniczej, akta osobowe pracownika składają się z 5 części i obejmują w części „B” m.in. potwierdzenie poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, do czego zobowiązuje pracodawcę art. 226 pkt 2 K.p.

Wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach osobowych pracowników były ponumerowane i wprowadzone do wykazu akt.

 III. Uwagi i zalecenia           

Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, stosownie do § 35 ust. 4 Załącznika Nr 2 do Zarządzenia w sprawie kontroli Prezydent Miasta Szczecin zalecił DyrektorowiZSRz:

1. Niezwłoczne przeprowadzanie szkoleń wstępnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla nowo zatrudnionych pracowników.
2. Przeprowadzanie ww. szkoleń w godzinach pracy pracowników.
3. Niezwłoczne przeprowadzanie szkoleń stanowiskowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zmieniających stanowiska, na których zakresy obowiązków nie są tożsame.
4. Niedopuszczanie do pracy pracowników bez ważnego orzeczenia lekarskiego.
5. Wydanie pracownikom odzieży i obuwia roboczego, środków ochrony indywidualnej zgodnie z obowiązującą tabelą norm.
6. Doprowadzenie pomieszczenia magazynowego orazschodów wejściowych do internatu do właściwego stanu technicznego.
7. Prowadzeniepomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy na stanowiskach pracy w kuchniw terminach określonych w obowiązujących w tym zakresie przepisach.
8. Prowadzenie akt osobowych zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie dołączania do akt osobowych oświadczeń pracowników o zapoznaniu się z ryzykiem zawodowym na zajmowanym stanowisku pracy.
9. Zaktualizowanie oceny ryzyka zawodowego, pod kątem uwag wskazanych w rozdziale 7 niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
10. Zobowiązanie starszego specjalisty ds. bhp do wykonywania zadań należących do tej służby, wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhpi bieżące egzekwowanie wykonywania zadań.