Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2012 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 09-10.2012 r. przeprowadził  kontrolę  w  Gimnazjum nr 6 im. prof. Stefana Kownasa, ul. Niemierzyńska 17, 71-441 Szczecin, zwanym w dalszej treści G-6 w zakresie:  przestrzegania wybranych zagadnień z prawa pracy, w tym: działu X ustawy z dnia 26 czerwca  1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k. p.; realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów  z dnia  2 września 1997 r. 
w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp;  realizacji zadań pokontrolnych, tj. wystąpień, nakazów i decyzji wydanych przez organy kontroli zewnętrznej  nad warunkami pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 23 listopada  2012 r.

Kontrola pozytywnie ocenia działalność jednostki w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy (zwanym dalej bhp),
w latach 2010 – 2012. Stwierdzono jedynie uchybienia pozostające bez wpływu na działalność jednostki w badanym zakresie.
W czasie kontroli w G-6 zatrudnione były 33 osoby, w tym 27 kobiet.

Pozytywnie ocenia się powierzenie wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza jednostki, posiadającym odpowiednie kwalifikacje oraz niezbędne szkolenia, do czego upoważniał Dyrektora G-6 zapis art. 237¹¹§ 2 k.p., wg którego pracodawca -
w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. (…). Specjalista spoza zakładu pracy powinien spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

Z ustaleń kontroli wynikało, że ww. osoby wykonywały większość obowiązków nałożonych na służbę bhp zapisem  § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie służby bhp, w tym: przeprowadzały kontrole stanu bhp, informowały na bieżąco pracodawcę
o stwierdzonych zagrożeniach, przedstawiały pracodawcy analizy stanu bhp, uczestniczyły w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków oraz kompletowały dokumentację powypadkową, brały udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, prowadziły szkolenia w dziedzinie bhp, opracowywały projekty zarządzeń oraz instrukcji bhp.

W toku realizacji zadań służby bhp nie uniknięto jednak kilku uchybień, które zostały ujęte w niniejszym wystąpieniu.

Obiekty budowlane zarządzane przez G-6 poddawane były obowiązującym kontrolom:

• okresowym, co najmniej raz na 5 lat,  polegającym na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; badaniu instalacji elektrycznej i piorunochronnej
  w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów,
• okresowym, co najmniej raz w roku, polegającym na sprawdzeniu stanu technicznego przewodów kominowych.

Powyższe wyczerpywało dyspozycję zawartą w art. 62 ust. 1 ustawy  z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r.
Nr 243, poz. 1623 ze zm.), zwanej dalej u.p.b., nakładającego na właściciela bądź zarządcę obowiązek kontroli obiektów oraz  dyspozycję art. 214 § 2 k.p., wg którego  pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
W roku 2010 odłączono instalację gazową w budynku w związku z czym nie przeprowadzano kontroli w tym zakresie.

Z powodu złej interpretacji przepisów ze strony pracodawcy nie przeprowadzano natomiast kontroli okresowej, wynikającej z zapisu art. 62 ust. 1  pkt 1 lit a u.p.b., wg którego obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku, budowli
i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu. Wyżej wymienione uchybienie usunięto dopiero w trakcie trwania kontroli.

Nie stwierdzono uchybień w realizacji zaleceń wydawanych przez uprawnione osoby przeprowadzające kontrole obiektów budowlanych. Pozytywnie oceniono również wykonanie przez pracodawcę obowiązków wynikających z decyzji wydanych przez państwowe organy nadzoru nad warunkami pracy.

Stosownie do zapisów art. 221 § 2 k.p., wg którego niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem w G-6:

• na bieżąco prowadzono spis stosowanych ww. czynników chemicznych,
• wszystkie czynniki posiadały karty charakterystyki,
• pracownicy zostali zapoznani z kartami charakterystyki,
• czynniki chemiczne przechowywane były zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Pozytywnie oceniono dokumentację postępowań powypadkowych, która była zgodna z zapisami  rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 1 lipca 2009 r.w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy  (Dz. U. Nr 105, poz. 870).

Wyznaczając pracowników do:udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników zrealizowano również obowiązek wynikający z zapisu art. 209¹§ 1 ust. 2 k. p.,

W toku kontroli ustalono natomiast, że opracowany w G-6 wykaz prac wzbronionych kobietom, zwany dalej wykazem, był niespójny
z wykazem określonym w Załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zm.). Stwierdzono bowiem, że do prac wzbronionych kobietom karmiącym piersią zaliczono prace przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę, podczas gdy zakaz ten dotyczy wyłącznie kobiet w ciąży. W wykazie ujęto również wykonywanie prac w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym pomimo, że tego typu prace nie występowały w jednostce. Stwierdzono ponadto, że wykaz nie stanowił integralnej części zakładowego Regulaminu pracy, co było niezgodne z zapisem  art. 104¹ § 1 pkt 6 k.p., wg którego  Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać 
w szczególności: wykaz prac wzbronionych kobietom. Do czasu zakończenia kontroli wykaz skorygowano i włączono do Regulaminu pracy.

W zakresie wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze stwierdzono następujące uchybienia:

• 5 osób nie otrzymało należnego wyposażenia w terminach ustalonych przez pracodawcę ponieważ, wg wyjaśnień samodzielnego referenta ds. gospodarczych, odzież i obuwie robocze wydane wcześniej były w stanie nadającym się do dalszego użytku. W związku z powyższymi wyjaśnieniami uznać należy,  iż pracodawca ustalił niewłaściwe okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego,
• 1 osoba zatrudniona z dniem 01.09.2012 r. do dnia kontroli nie otrzymała należnej odzieży i obuwia roboczego.

W powyższych przypadkach nie przestrzegano zapisu art. 237⁷ § 1 oraz  art. 237⁸ § 1 k.p., wg których pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu  zabrudzeniu; ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne (…) oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Kontrola dokumentacji  dotyczącej oceny ryzyka zawodowego wykazała następujące uchybienia:

• na wszystkich stanowiskach nauczycieli wykazano te same czynniki niebezpieczne, szkodliwe, uciążliwe, nie różnicując specyfiki zagrożeń dla poszczególnych stanowisk,
• na stanowisku nauczyciela chemii nie uwzględniono (zarówno w opisie stanowiska, jak i w karcie identyfikacji zagrożeń) szkodliwych czynników chemicznych,
• w wykazie prac wzbronionych kobietom, zatrudnionym w G-6, znalazły się prace w narażeniu na ponadnormatywny hałas, prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym, natomiast w ocenie ryzyka zawodowego nie wykazano tego typu zagrożeń na żadnym z ocenianych stanowisk,
• na stanowisku pracy konserwatora nie dokonano opisu stanowiska, w tym wyszczególnienia: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań,
• na stanowisku pomocy kuchennej do czynników szkodliwych zaliczono tlenek węgla pomimo, że od 2010 r. jednostka jest odłączona od sieci gazowej.

Wykazane powyżej uchybienia naruszały zapis § 39a ust. 1 i 3 pkt 1 lit a, b i c rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 ze zm.),
wg którego (…) podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac. Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi
i materiałów, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy. Do zakończenia kontroli skorygowano dokumentację oceny ryzyka zawodowego na stanowisku konserwatora, jak również dostosowano wykaz prac wzbronionych kobietom do stanu opisanego w ocenie ryzyka zawodowego.

W wyniku błędnej interpretacji przepisów ze strony  specjalisty ds. kadr i sekretariatu, odpowiedzialnej za kierowanie na badania profilaktyczne, 7 osób zostało przyjętych do pracy bez wstępnych badań lekarskich z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami, co było niezgodne z zapisem art. 229 § 1 pkt 1 k.p., wg którego wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy. Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. Po stwierdzeniu nieprawidłowości przez kontrolującą pracowników niezwłocznie skierowano na badania lekarskie.

W zakresie szkoleń w dziedzinie bhp stwierdzono następujące uchybienia:

• 3 osoby zostały dopuszczone do pracy bez wstępnych szkoleń,
• 4 osoby odbyły szkolenie wstępne poza godzinami pracy.

Powyższe naruszało zapis art. 237³ § 2 i 3 k.p., wg którego  pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy
o pracę.Wyżej wymienione szkolenia odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Według wyjaśnień pracodawcy przyczynami zaistniałych uchybień było to, że:

• terminy szkoleń wstępnych w dziedzinie bhp „instruktaż ogólny” wyznaczało Zachodniopomorskie Centrum Edukacyjne
  w Szczecinie, z którym jednostka była zobowiązana podpisać umowę na obsługę bhp,
•  nauczyciele byli zatrudnieni w kilku placówkach oświatowych w związku z czym nie zawsze można było przeprowadzić szkolenie w pierwszym dniu pracy w danej placówce.

Stwierdzono ponadto, że osoba zatrudniona na stanowisku pomocy kuchennej i sprzątaczki, przez przeoczenie ze strony pracodawcy, nie odbyła instruktażu na stanowisku sprzątaczki, co było niezgodne z zapisami§ 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.), wg którego  pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym
z tych stanowisk. Do zakończenia kontroli ww. odbyła instruktaż na stanowisku sprzątaczki.

            Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi G-6:

1. Przeprowadzanie rocznych kontroli obiektów budowlanych.
2. Skorygowanie okresów użytkowania odzieży i obuwia roboczego.
3. Wyposażenie nauczyciela wychowania fizycznego w należną odzież i obuwie robocze.
4. W dokumentacji oceny ryzyka zawodowego: zweryfikowanie oceny na stanowiskach nauczycieli pod kątem występujących na danym stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, w tym na stanowisku nauczyciela chemii oraz zaktualizowanie oceny na stanowisku pomocy kuchennej (w zakresie narażenia na tlenek węgla).
5. Nie dopuszczanie do pracy pracowników bez wstępnych badań profilaktycznych.
6. Przeprowadzanie wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp zgodnie z obowiązującymi przepisami.