Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2014 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w okresie 01 - 02.2014 r. przeprowadził kontrolę w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej
i Politechnicznej, ul. Hoża 6, 71-699 Szczecin, zwanym dalej ZCEMiP, w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski
i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 24.03.2014 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

WKiAW, mimo stwierdzonych uchybień, ocenia pozytywnie działalność jednostki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (ocena pozytywna z uchybieniami).

Stwierdzone uchybienia dotyczyły:

• stanu technicznego obiektów budowlanych,
• prowadzenia książek obiektów budowlanych,
• badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,
• szkoleń w dziedzinie bhp,
• wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze,
• wysokości etatu i zakresu obowiązków pracownika służby bhp.

Pozytywna ocena dotyczyła:

• wykonywania zadań przez służbę bhp,
• użytkowania maszyn i urządzeń technicznych zapewniających bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
• stosowania i przechowywania mieszanin niebezpiecznych i mieszanin stwarzających zagrożenie,
• oceny ryzyka zawodowego,
• oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
• ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

II. Oceny cząstkowe

1. Obiekty budowlane

1.1. Stan techniczny obiektów budowlanych

ZCEMiP zarządzało 3 obiektami budowlanymi. Powierzchnia zabudowy budynku głównego szkoły wynosiła 2 494 m²; budynku warsztatowo – dydaktycznego 3 625  m²; hali sportowej 1 438 m². Obiekty budowlane poddawane były okresowej kontroli:

• raz na 5 lat w zakresie stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontroli instalacji elektrycznej i piorunochronnej,
• dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, (budynek hali sportowej raz w roku) w zakresie stanu technicznego: elementów budynku, budowli
  i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, przewodów kominowych.

W roku 2013 nie została przeprowadzona kontrola instalacji gazowej, co naruszyło zapis art. 62 ust. 1 pkt. 3 ustawy  z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, zw. dalej u.p.b., wg którego obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada,w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2 000 m² oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1 000 m²  polegającej na sprawdzeniu (…) instalacji gazowych. Kontrola została przeprowadzona w dniu 21.01.2014 r.

Prowadzone kontrole budowlane oraz oględziny przeprowadzone w toku niniejszej kontroli wykazały jako pilną potrzebę: wymiany do końca stolarki okiennej (częściowo została wymieniona), remontu pokrycia dachu na budynku głównym szkoły, remontu elewacji, ustalenia przyczyny osiadania fundamentów na budynku warsztatowo – dydaktycznym, naprawy większości dróg komunikacyjnych pomiędzy budynkami oraz schodów zewnętrznych prowadzących do budynków.

W przedmiotowej sprawie Dyrektor ZCEMiP wielokrotnie zwracała się do organu nadrzędnego o wyasygnowanie środków finansowych. Wielokrotnie zwracała się również
o przyznanie środków finansowych na remont dachu na hali sportowej gdzie przeprowadzona w czerwcu 2013 r. ekspertyza budowlana wykazała, iż dach stanowi zagrożenie bezpieczeństwa i nie nadaje się do użytku.

Wprawdzie w ocenie osoby przeprowadzającej cykliczne kontrole obiektów budowlanych stan techniczny budynków nie stwarzał bezpośrednich zagrożeń dla życia
i zdrowia ludzi przebywających na ich terenie, niemniej ww. uchybienia naruszyły zapis art. 5  ust. 2 u.p.b., wg którego obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej (…).

Przeprowadzone oględziny wykazały ponadto potrzebę remontu zaplecza higieniczno sanitarnego hali sportowej.

W czasie trwania kontroli Dyrektor ZCEMiP został pisemnie poinformowany przez organ nadrzędny o zabezpieczeniu, w budżecie miasta na 2014 rok,  środków finansowych na wykonanie remontu hali sportowej.

Należy zwrócić również uwagę na fakt, iż w miarę posiadanych własnych środków finansowych na bieżąco wykonywanoczęść prac remontowych, takich jak: wymiana stolarki okiennej, remonty pomieszczeń, sanitariatów, korytarzy.Wykonano również dokumentację projektową na remont i modernizację obiektu w zakresie dostosowania ciągów ewakuacyjnych do wymagań ochrony pożarowej.

Poza ww. uchybieniami stwierdzono, że kontrole obiektów budowlanych przeprowadzane były w terminach określonych w u.p.b. przez osoby posiadające wymagane kwalifikacje.

WKiAW, pomimo stwierdzonych uchybień, pozytywnie ocenił działania pracodawcy w zakresie utrzymania właściwego stanu technicznego obiektów budowlanych.

1.2. Książki obiektów budowlanych

Dla będących w zarządzie ZCEMiP budynków prowadzono 3 książki obiektów budowlanych (budynek główny szkoły, budynek warsztatowo - dydaktyczny oraz budynek hali sportowej).

W zakresie prowadzenia książek obiektów budowlanych stwierdzono uchybienia, polegające na: braku numerów protokołów kontroli powodujący utrudnienia w identyfikacji danej kontroli; wpisywaniu protokołów z kontroli półrocznej do części książki przeznaczonej dla kontroli pięcioletnich; wpisywanie protokołów dotyczących remontów do części książek przeznaczonych dla kontroli okresowych;  wpisywanie do książek kontroli nie wynikających z u.p.b. takich jak: kontrole inspekcji sanitarnej, przegląd hydrantów.

Powyższe uchybienia nastąpiły z powodu niewystarczającej znajomości u.p.b. ze strony kierownika gospodarczego.Do dnia zakończenia kontroli wpisy w książkach skorygowano.

WKiAW negatywnie ocenił prowadzenie książek obiektów budowlanych do dnia kontroli. Pozytywnie natomiast ocenił fakt, iż do dnia zakończenia kontroli skorygowano błędne wpisy w książkach obiektów budowlanych.

2. Profilaktyczna ochrona zdrowia nad pracownikami, szkolenia w dziedzinie bhp oraz wyposażanie pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze.

2.1 Badania lekarskie (wstępne, okresowe i kontrolne).

Kontrolą objęto 199 pracowników (pełen stan osobowy).

Kontrola wykazała, iż 8 pracowników zostałodopuszczonychdo pracy bez wstępnych badań lekarskich,w tym 3 osoby wykonały wstępne badania lekarskie po podjęciu pracy. Stwierdzono ponadto, że 2 osoby zostały dopuszczone do pracy bez kontrolnych badań lekarskich, badania wykonały w terminach późniejszych.

Powyższe naruszyło postanowienie art. 229 § 1 pkt 1, § 2 oraz § 4 ustawy z dnia  26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy zw. dalej  k.p., wg którego wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy. Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. (…) W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Przyczyną uchybienia było przeoczenie ze strony głównych specjalistów, odpowiedzialnych za prowadzenie spraw osobowych pracowników.

Pozostali pracownicy w dniu kontroli posiadali aktualne badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.

WKiAW, pomimo stwierdzonych uchybień, pozytywnie ocenił działalność jednostki w zakresie badań profilaktycznych pracowników. Stwierdzone, jednostkowe uchybienia nie miały negatywnego wpływu na  stan bhp w badanym obszarze.

2.2. Szkolenia w dziedzinie bhp (wstępne i okresowe)

Kontrolą objęto 199 pracowników.

W wyniku kontroli stwierdzono, iż 1 osoba została dopuszczona do pracy bez wstępnego szkolenia w dziedzinie bhp, co naruszyło art. 237³§ 2 k. p., wg którego  pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy (…). Pozostali pracownicy w dniu kontroli posiadali aktualne szkolenia w dziedzinie bhp.

Biorąc pod uwagę to, że na 199 osób objętych kontrolą tylko 1 osoba została dopuszczona do pracy bez wstępnych szkoleń WKiAW pozytywnie ocenił  działalność jednostki w badanym obszarze.

3. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Kontrolą objęto wyposażenie 31 osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

W wyniku kontroli stwierdzono, iż 4 pracowników nie otrzymało części należnej odzieży i obuwia roboczego, co było niezgodne  art. 237⁷§ 1,  art. 237⁸§ 1, art. 237⁹§ 1 k.p.,
wg którego pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży
i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

Według wyjaśnień kierownika gospodarczego, przyczyną uchybień było: w stosunku do 1pracownika przeoczenie, a w stosunku do pozostałych pracowników to, że ww. odzież i obuwie robocze stosowali sporadycznie, co wydłużało ich okres użytkowania.

W pozostałych 27 przypadkach pracownicy zostali wyposażeni w należne środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze. Jak wynika z powyższych ustaleń na 31 osób poddanych kontroli tylko w stosunku do 4 (tj. 7,3 % kontrolowanych) stwierdzono uchybienia, które nie miały wpływu na bezpieczne i higieniczne wykonywanie pracy.

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, ocenił działalność jednostki w zakresie wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze. Wykazane powyżej uchybienia nie miały wpływu na stan bhp.

4. Służba bhp

W ZCEMiP zatrudnionych było 199 pracowników. Pracodawca utworzył służbę bhp z obsadą  jednoosobową, w wymiarze czasu pracy 0,2  etatu.

Zatrudnienie pracownika służby bhp w wymiarze czasu pracy 0,2  etatu, na 199 osób zatrudnionych w jednostce  naruszyło zapis § 1, ust. 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp, wg którego pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników. Stwierdzono ponadto, iż pracownikowi służby bhp powierzono obowiązki
w zakresie ochrony ppoż., co naruszyło postanowienie § 2, ust. 2 ww. rozporządzenia, wg którego  służba bhp nie może być obciążana innymi zadaniami niż wymienione w ust. 1 rozporządzenia w sprawie służby bhp.

Zatrudniona osoba posiadała udokumentowane kwalifikacje do zajmowania  stanowiska specjalisty ds. bhp.

Kontrola wykazała, iż pracownik służby bhp: przeprowadzał kontrole warunków pracy oraz przestrzegania przepisów bhp; na bieżąco informował pracodawcę
o stwierdzonych zagrożeniach oraz przedstawiał propozycje rozwiązań zmierzających do poprawy stanu bhp; co pół roku przedkładał pracodawcy analizy stanu bhp; wniósł istotny wkład do oceny ryzyka zawodowego; jako członek zespołu powypadkowego brał udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz formułował zalecenia dotyczące usunięcia zagrożeńwypadkowych i sprawdzał ich realizację; współuczestniczył w tworzeniu wewnętrznych przepisów z zakresu bhp bhp.

Nie wniesiono zastrzeżeń do wykonywania przez pracownika służby bhp zadań wynikających  z zapisów  § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia. 

WKiAW pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, ocenił wykonywanie zadań przez służbę bhp na rzecz ZCEMiP.

5. Ocena ryzyka zawodowego oraz ocena warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

5.1  Ocena ryzyka zawodowego

W listopadzie 2012 r. zespół, w skład którego wchodził:  specjalista ds. bhp, społeczny inspektor pracy oraz kierownik gospodarczy przeprowadził ocenę ryzyka zawodowego, metodą wg polskiej normy PN-N-18002. Do oceny wytypowano 15 stanowisk pracy.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego zawierała elementy, takie jak: opis stanowiska pracy; stosowane przez pracownika narzędzia i materiały; wykonywane czynności; występujące na stanowisku niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy; wykazy osób pracujących na danym stanowisku; wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy; środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

W toku kontroli dokumentacji z zakresu oceny ryzyka zawodowego nie stwierdzono nieprawidłowości.Wszyscy pracownicy zostali zapoznani z oceną ryzyka zawodowego występującego na danym stanowisku pracy, co było zgodne z zapisami art. 226 k.p., wg którego pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

WKiAW pozytywnie ocenił dokumentację oceny ryzyka zawodowego pod kątem obowiązujących w tym zakresie przepisów.

5.2 Ocena warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

Ocena warunków pracy na ww. stanowiskach została przeprowadzona w lutym i marcu 2012 r. Ocenę, na 22 stanowiskach pracy, przeprowadził  zespół, w skład którego wchodził zastępca dyrektora, specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy.

Zasady refundacji kosztów zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym zostały określone w Załączniku nr 1 do Regulaminu pracy ZCEMiP.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w przedstawionym wyżej zakresie. Po przeprowadzeniu oceny pracodawca podjął działania w kierunku dostosowania warunków pracy na tych stanowiskach do obowiązujących przepisów, jak również zapewnienie pracownikom okularów korygujących wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza.

WKiAW pozytywnie ocenił dokumentację z powyższego zakresu oraz działania wdrożone po dokonaniu oceny warunków pracy na stanowiskach wyposażonych
w monitory ekranowe.

6. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą w ZCEMiP doszło do 2 wypadków przy pracy.

Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zajmował się zespół, w skład którego wchodził specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy. Postępowania powypadkowe były przeprowadzane niezwłocznie po otrzymaniu informacji o wypadku, a protokół sporządzany nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku. Dla ustalenia czy dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zespół powypadkowy wykonywał wszystkie niezbędne czynności i gromadził niezbędną  dokumentację. 

Nie stwierdzono nieprawidłowości w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

W jednostce prowadzono także rejestr wypadków przy pracy, który zawierał następujące dane dotyczące wypadku: imię i nazwisko poszkodowanego; miejsce i datę wypadku; skutki wypadku dla poszkodowanego; numer i datę sporządzenia protokołu powypadkowego; stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, czy nie; liczbę dni niezdolności do pracy; datę przekazania do ZUS wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy; wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze.

7. Maszyny i sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości

Na wyposażeniu ZCEMiP, w tym wyposażeniu warsztatów szkolnych, znajdowało się szereg maszyn, w tym maszyn nabytych przed 2003 r.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników oraz uczniów.

W toku prowadzonych czynności kontrolnych ustalono, że maszyny nabyte przed 2003 r. zostały dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn określonych w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa
i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.Maszyny nie spełniające minimalnych wymagań bezpieczeństwa zostały wycofane
z eksploatacji.

W trakcie przeprowadzonych oględzin pomieszczeń  i procesów pracy w ZCEMiP stwierdzono ponadto, że pracodawca udostępnił pracownikom szczegółowe instrukcje obsługi maszyn  i urządzeń technicznych. Instrukcje umieszczone były w widocznych dla pracowników miejscach. Wyczerpano  tym samym dyspozycję zawartą w art. 215  pkt 1 k. p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy (…)  oraz § 41 ust.  1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej  z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wg którego pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych.

WKiAW pozytywnie ocenił użytkowanie przez pracowników oraz uczniów maszyn spełniających wymagania bezpieczeństwa.

8. Czynniki chemiczne

W jednostce stosowano 20 mieszanin zaliczanych do niebezpiecznych bądź stwarzających zagrożenie. Kontakt z ww. mieszaninami mieli pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych. Pracodawca posiadał aktualny spis ww. mieszanin, jak również dostępne na bieżąco dla pracowników karty charakterystyki. Niebezpieczne, bądź stwarzające zagrożenie mieszaniny były przechowywane w oryginalnych opakowaniach, w zamkniętych pomieszczeniach, oznakowane w widoczny sposób pozwalający na ich identyfikację, co stwierdzono podczas prowadzonych oględzin.

Nie stwierdzono nieprawidłowości w stosowaniu, przechowywaniu i oznakowaniu ww. mieszanin. Nie stwierdzono również nieprawidłowości w prowadzeniu dokumentacji z tego zakresu.

Pracodawca prawidłowo zabezpieczył pracowników przed szkodliwym działaniem ww. czynników chemicznych.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w powyższym obszarze.

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi ZCEMiP:

1. Podejmowanie dalszych działań mających na celu wskazanie organowi nadzorującemu potrzebę pilnego wykonania zaleceń z kontroli obiektów budowlanych.
2. Prowadzenie książek obiektów budowlanych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
3. Nie dopuszczanie do pracy pracowników bez wstępnych oraz kontrolnych badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.
4. Nie dopuszczanie do pracy pracowników bez wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp.
5. Wydanie pracownikom należnej odzieży roboczej.
6. Zweryfikowanie tabeli przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego pod kątem okresów ich użytkowania.
7. Dostosowanie wymiaru czasu pracy oraz zakresu zadań specjalisty ds. bhp do obowiązujących przepisów.