Odpowiedzi na interpelacje/zapytania

W odpowiedzi na interpelację Radnej Miasta Szczecin Pani Marzeny Kopackiej z dnia 28 września 2009 r. uprzejmie wyjaśniam:

Przy realizacji zadań związanych z żądaniem zwrotu bonifikaty dużo zainteresowania budzi fakt, kiedy powstaje obowiązek zwrotu bonifikaty, a tym samym w świetle jakich przepisów następuje żądanie zwrotu.

Art. 68 ustawy o gospodarce nieruchomościami był wielokrotnie zmieniany, jednak zasadniczo jego treść pozostawała taka sama. Przewidywał prawo żądania przez gminę zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji, jeżeli nabywca nieruchomości lub odrębnej własności lokalu przed upływem określonego czasu zbył lub wykorzystał nieruchomość na inne cele niż przewidziane w ustawie, z pewnymi wyjątkami. Celem nowelizacji art. 68 ustawy o gospodarce nieruchomościami obowiązującej od 22 października 2007 r. jest ułatwienie i zwiększenie swobody obrotu nieruchomościami, w tym lokalami mieszkalnymi na rynku wtórnym, wykupionymi z zasobów komunalnych.

Wypracowana dotychczas praktyka sądu w swoich uzasadnieniach przedstawia między innymi następujące stanowisko „(...) Sąd jednoznacznie ustalił, iż miarodajnym dla oceny ich obowiązku w zakresie zwrotu bonifikaty (zwaloryzowanej) winien być stan prawny istniejący w dacie zawarcia pomiędzy stronami umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego i udzielenia tej bonifikaty.(...) Z uwagi na to, że zarówno wskazana ustawa nowelizacyjna z 2003 r., jak i wcześniejsze ustawy nowelizacyjne z roku 1998 i 2000 nie zawierały przepisów przejściowych, zgodnie z ogólną zasadą nieretroakcji, do umów sprzedaży lokali zawieranych przez gminę z najemcą zastosowanie znajdą przepisy w brzmieniu obowiązującym w chwili ich zawierania i te przepisy określają prawa i obowiązki stron umowy, w tym ewentualny obowiązek zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty według zasad obowiązujących w dacie zawarcia umowy (...). Zbycie przedmiotowego lokalu za cenę wielokrotnie przenoszącą uiszczoną na rzecz gminy cenę nabycia przed upływem zastrzeżonego ustawowo terminu skutkuje natomiast nieaprobowanym społecznie wzbogaceniem podmiotu, któremu udzielono bonifikaty (...). Sąd, co oczywiste, dostrzega, iż pozwani przeznaczyli uzyskaną ze sprzedaży nabytego od gminy lokalu na polepszenie swojej sytuacji mieszkaniowej. Celem jednakże, udzielenia pozwanym pomocy ze środków publicznych nie było podniesienie komfortu ich życia, a zaspokojenie ich podstawowych potrzeb mieszkaniowych (...). Odnosząc powyższe do okoliczności rozpoznawanej sprawy należy zaznaczyć, iż pozwani wbrew warunkom udzielonej im pomocy zbyli sporny lokal przed upływem zastrzeżonego w ustawie terminu za cenę wielokrotnie przenoszącą cenę nabycia lokalu, z zatem ich zachowanie można byłoby rozpatrywać w kategoriach naruszenia powszechnie akceptowalnych społecznie zasad współżycia społecznego”,
(...) Aktualnie obowiązujące unormowanie art. 68 ust 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie mogło stanowić podstawy dla oceny obowiązków w zakresie zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty. Gdyby bowiem wolą ustawodawcy było ograniczenie restrykcyjności ustawy w zakresie regulowania obowiązku zwrotu bonifikaty, nie tylko wobec umów zawieranych po dacie nowelizacji, ale również odniesieniu do transakcji zawartych w przeszłości, musiałyby tę kwestię unormować w sposób wyraźny w stosownych przepisach przejściowych. Z takiej możliwości prawodawca jednak nie skorzystał. W takim stanie prawnym roszczenia, których przesłanki ziściły się przed datą nowelizacji, nie straciły na swojej aktualności i mogą być dochodzone na zasadach obowiązujących w dacie ich powstania”.

Art. 68 ustawy o gospodarce nieruchomościami w zakresie obowiązku zwrotu bonifikaty jest przepisem bezwzględnie obowiązującym. Od 22 września 2004 r., kiedy weszła nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami, gmina ma obowiązek zażądać zwrotu bonifikaty. Wcześniej (tj. przed nowelizacją ww. ustawy) gmina mogła zażądać zwrotu bonifikaty, ale nie była do tego zobligowana.

Realizacja zadań związanych z dochodzeniem zwrotu bonifikat została przyjęta w strukturze Wydziału Gospodarki Nieruchomościami w sierpniu 2007 r., po przejęciu zadań od Wydziału Mieszkalnictwa i Lokali Komunalnych. Kontrola przeprowadzona w Urzędzie przez Centralne Biuro Antykorupcyjne, obejmująca sprzedaż lokali komunalnych w latach 1998-2003, wskazała na konieczność występowania z żądaniem zwrotu bonifikaty z punktu widzenia gospodarności. Zgodnie z wystąpieniem pokontrolnym Centralnego Biura Antykorupcujnego z dnia 4 lutego 2008 r. przekazanym Radzie Miasta Szczecin, nie podjęcie przez Urząd egzekucji udzielonych bonifikat było niezgodne z zasadami gospodarki i skutkowało uszczupleniem dochodów Gminy Miasto Szczecin.

Zauważając jednak problem znacznego obciążenia finansowego spłatą kwoty bonifikaty w przypadku osób wezwanych do zwrotu bonifikaty Prezydent Miasta zaproponował rozłożenie na raty wierzytelności ze względu na trudną sytuację losową i materialną. Takie możliwości daje uchwała Rady Miasta z dnia 26 lutego 2008 r. Nr XIX/505/08 w sprawie szczegółowych zasad umarzania wierzytelności Gminy Miasto Szczecin i jej jednostek organizacyjnych z tytułu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów ustawy Ordynacja podatkowa oraz udzielania innych ulg w spłacie tych należności, a także wskazania organów do tego uprawnionych.

Ponadto, Prezydent Miasta zaproponował dla osób, które nabyły od gminy mieszkania z bonifikatą przed 2004 r. (po roku 2004. w aktach notarialnych oprócz wskazania podstawy prawnej, tj. ustawy o gospodarce nieruchomościami zawarte były również zapisy zabezpieczające roszczenia gminy) i w postępowaniu przedsądowym zawrą porozumienie o rozłożeniu kwoty bonifikaty na raty, możliwość umorzenia kwoty naliczonej waloryzacji.

W związku z powyższym, pismem z dnia 30 września 2009 r. wystąpiono do Przewodniczącego Komisji ds. Budownictwa i Mieszkalnictwa Pana Piotra Kęsika o zaopiniowanie propozycji zastosowania ulgi – umorzenia kwoty waloryzacji od podlegającej zwrotowi bonifikaty udzielonej przy sprzedaży lokali komunalnych.

Zadania związane z występowaniem żądania zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty udzielonej przy sprzedaży lokali komunalnych realizuje w Wydziale Gospodarki Nieruchomościami Referat Przekształceń Własnościowych, który prowadzi również sprawy związane z przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.