Odpowiedzi na interpelacje/zapytania

W odpowiedzi na Pani interpelację, uprzejmie informuję, że zakup drugiego kompletu podręczników szkolnych, który uczeń mógłby zostawiać w szkole w celu zmniejszenia obciążenia tornistra jest pomysłem niezwykle trudnym do zrealizowania. Według wyliczeń dokonanych - na moją prośbę - przez pracownika Wydziału Oświaty wynika, że całkowity koszt drugiego kompletu podręczników dla wszystkich uczniów publicznych szkół podstawowych i gimnazjalnych, dla których organem prowadzącym jest Gmina Miasto Szczecin to wydatek rzędu ok. 9 mln zł:

Przedstawiony przez Panią problem jest istotny, jednakże zaproponowane przez Panią przedsięwzięcie stanowiłoby duże obciążenie finansowe dla Gminy.

Zakup drugiego kompletu podręczników dla uczniów szczecińskich szkół podstawowych i gimnazjalnych jest jednak problemem bardziej złożonym i nie ogranicza się jedynie do spraw finansowych.

Szkolny zestaw podręczników jest dobierany przez szkołę na ściśle określonych zasadach ujętych w art. 22a ustawy o systemie oświaty (Dz. U. z 2007 r. Nr 80, poz. 542 wraz ze zmianami). O tym, jakie podręczniki szkolne się w nim pojawią, decydują: rada pedagogiczna danej szkoły oraz rada rodziców. Nowelizacja ww. aktu prawa oświatowego z dnia 11 kwietnia 2007 roku ograniczała liczbę podręczników dla danych zajęć edukacyjnych do „nie więcej niż trzech”. Kolejna nowelizacja ustawy o systemie oświaty z dnia 25 lipca 2008 roku ten przepis uchyliła. Zatem, obecnie w jednej szkole na zajęciach, na których realizuje się podstawę programową np. z matematyki obowiązują: trzy, cztery i więcej podręczników, a w innej szkole na tych samych zajęciach np. tylko jeden. Zależy to od profilu danej klasy, od możliwości psychofizycznych uczniów, od wiedzy i doświadczenia zawodowego nauczyciela, itp. Jeśli pomysł związany z zakupem drugiego kompletu podręczników w celu „odciążenia” tornistrów uczniów miałby przynieś efekt, należałoby zakupić wszystkie podręczniki przewidziane w szkolnych zestawach podręczników wszystkich szkół podstawowych i gimnazjalnych, dla których Gmina Miasto Szczecin jest organem prowadzącym. Koszt zakupu podręczników dla jednego ucznia nie byłby więc taki sam w każdej szkole realizującej tę samą podstawę programową. Trudno byłoby więc – z dużym przybliżeniem – oszacować koszty tego przedsięwzięcia, bo za każdym razem mogłyby być one inne (raz niższe, raz znacznie wyższe). Ponadto, szkolny zestaw podręczników na mocy ustawy o systemie oświaty z dnia 25 lipca 2008 roku przestał obowiązywać na okres trzech lat. Obecnie, nauczyciel ma prawo zmienić podręcznik nawet w trakcie roku szkolnego. Oczywiście, nauczyciele starają się tego unikać. Jeśli jednak Gmina fundowałaby zakup wszystkich podręczników dla uczniów szczecińskich szkół podstawowych i gimnazjalnych, wówczas potrzeby i oczekiwania nauczycieli i rodziców w tym zakresie mogłyby stale wzrastać, co negatywnie wpłynęłoby na proces dydaktyczny. Tego zjawiska Gmina nie byłaby w stanie zahamować czy też kontrolować, ponieważ – zgodnie z obowiązującym prawem oświatowym – na wybór podręcznika nie mogą mieć wpływu względy inne (np. ekonomiczne) niż merytoryczne. Wyboru podręcznika dokonuje nauczyciel, analizując treści w nim zawarte pod względem merytorycznym, dydaktycznym i językowym.

Kolejny problem wiąże się z organizacją tego przedsięwzięcia. Załóżmy, że samorząd terytorialny mógłby przekazywać środki finansowe na zakup drugiego kompletu podręczników na konto szkoły. Kto jednak – w imieniu szkoły – miałby zakupić podręczniki? Angażowanie się nauczycieli i dyrektorów szkół w proces zakupu podręczników szkolnych stoi w sprzeczności z obowiązkami nauczycieli i dyrektorów szkół określonych w Karcie Nauczyciela („funkcjonariusz publiczny”) i dodatkowo łamie przepisy ustawy o pracownikach samorządowych (podejrzenie o stronniczość lub interesowność). Ponadto, ustawa o systemie oświaty precyzyjnie definiuje, co to jest szkoła i jakie są jej zadania. Udział szkoły w organizowaniu zakupów jakichkolwiek towarów nieprzeznaczonych bezpośrednio dla szkoły, ale dla innych osób (w tym przypadku dla uczniów i ich rodziców) nie należy do zadań szkoły w myśl ww. aktu prawa oświatowego. Zatem, przekazanie środków finansowych na zakup drugiego kompletu podręczników dla uczniów nie byłby zgody z prawem. Innym rozwiązaniem mogłoby być przeprowadzenie postępowań przetargowych. W obliczu różnorodności obowiązujących podręczników na terenie danej szkoły, należałoby zorganizować cykl postępowań przetargowych na dostawę podręczników niemal dla każdego oddziału każdej szkoły podstawowej i gimnazjalnej, dla której organem prowadzącym jest Gmina Miasto Szczecin. Wykonanie takiej operacji jest bardzo trudne w realizacji.

Inny problem, na który należałoby również zwrócić uwagę to konstrukcja podręczników, z których korzysta większość publicznych szkół w Szczecinie. Podręczniki takich wydawnictw jak Żak, WSiP, Didasco, MAC, Longan, Art-Szkol są z reguły łączone z ćwiczeniami. W książkach tych dzieci piszą długopisem, a nauczyciele stawiają w nich oceny. Prace domowe zadawane uczniom to zwykle ćwiczenia znajdujące się w podręczniku. Uczniowie nie mogą więc zostawiać książek w szkole, bo są obowiązani do odrabiania prac domowych.

Podany przez Panią przykład miasta, w którym realizuje się tego typu przedsięwzięcie (Płock) jest informacją nie do końca prawdziwą. Samorząd terytorialny miasta Płock nie zabezpiecza środków finansowych w budżecie miasta na zakup drugiego kompletu podręczników w celu odciążenia tornistrów. Rady pedagogiczne i rady rodziców działające w szkołach i placówkach oświatowych miasta Płock samodzielnie działają w tym zakresie (np. organizują zbiórki starych podręczników; zakupują komplety podręczników do bibliotek szkolnych z funduszu rad rodziców, itp.).