Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2013 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w 01.2013 r.przeprowadził kontrolę  w  VII LO im. K. K. Baczyńskiego, ul. Jana Styki 13, 71-138 Szczecin, zwanym dalej VII LOw zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 27.01.2013 r.

Kontrola pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, ocenia działalność jednostki w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy, zwanym dalej bhp, w okresie od 01.01.2011 do dnia kontroli (pozytywna
z nieprawidłowościami). Nieprawidłowości stwierdzono w następujących obszarach: kontrola obiektów budowlanych; dostarczanie środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego; badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami, szkolenia w dziedzinie bhp.

W okresie objętym kontrolą jednostka zarządzała dwoma obiektami budowlanymi, z których jeden (budynek szkoły) miał powierzchnię zabudowy przekraczającą 2.000 m². Stwierdzono, że z powodu braku środków finansowych zarządca nie przeprowadził w drugim półroczu 2012 r. kontroli obiektu budowlanego (budynek szkoły) wynikającej z zapisu  art. 62 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 ze zm.),  zwanej dalej u.p.b., według którego obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli:  okresowej, co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków
o powierzchni zabudowy przekraczającej 2.000 m², polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego: elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu.

Jednocześnie stwierdzono, że osoba przeprowadzająca w 2009 r. pięcioletnią kontrolę instalacji elektrycznej nie posiadała uprawnień wymaganych zapisem art. 62 ust. 5 u.p.b. wg którego  kontrole stanu technicznego instalacji elektrycznych mogą przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych. Odpowiedzialnym za powyższe była osoba zatrudniona na stanowisku starszego specjalisty, która w dniu kontroli już nie  pracowała w VIILO.

Stwierdzono natomiast, że w miarę posiadanych środków finansowych,  pracodawca realizował zalecenia pokontrolne oraz zalecenia wynikające z protokołów kontroli wewnętrznych stanu bhp, bądź zwracał się do organu nadrzędnego z prośbą
o wyasygnowanie środków na realizację zaleceń.

Na bieżąco prowadzono również zapisy w książkach obiektów budowlanych.

Kontrola negatywnie oceniła prowadzenie dokumentacji w zakresie wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze.

W toku kontroli ustalono, iż:

• zapis Regulaminu pracy o treści: „Pracodawca ma w szczególności obowiązek: wypłacać pracownikom ekwiwalent za używanie odzieży własnej oraz jej pranie” nie wyczerpywał przesłanek zapisu  art. 237⁷§ 2ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwanej dalej k.p., wg którego pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży
  i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy,
• nie ustalono rodzajów środków ochrony indywidualnej, co było niezgodne z zapisem art. 237⁸§ 1 k.p., wg którego pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne,
• stanowiska wymienione w tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego, nie odpowiadały aktualnym stanowiskom pracy w jednostce,
• część przedmiotów wymienionych w tabeli, takich jak: okulary, maseczka, kalosze, płaszcz przeciwdeszczowy nieprawidłowo zaliczono do odzieży i obuwia roboczego, zamiast do środków ochrony indywidualnej,
• z dokumentów przedłożonych do kontroli nie wynikało także za jakie rodzaje odzieży i obuwia roboczego oraz według jakich cen wypłacano uprawnionym pracownikom ekwiwalent w związku z czym nie można było się ustosunkować do aktualności tych cen, a tym samym realizacji przez pracodawcę zapisu art. 237⁷ § 4 k.p., wg którego  pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z § 2, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny
  w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.

Stwierdzono ponadto, że w jednostce nie prowadzono indywidualnych kart wyposażenia pracownika, co było niezgodne
z zapisem § 8 pkt 3 rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm.) pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie  i konserwację. Przyczyną nieprawidłowości był niewystarczający nadzór ze strony pracodawcy nad podległymi pracownikami.

Błędna interpretacja przepisów ze strony starszego specjalisty, odpowiedzialnego za nadzorowanie terminowości badań profilaktycznych, była przyczyną dopuszczenia 9 osób, na 48 podlegających kontroli, do pracy bez wstępnych badań lekarskich, co było niezgodne z zapisem art.  229 § 1 pkt 1 k.p., według którego wstępnym badaniom lekarskim podlegają: osoby przyjmowane do pracy (…). Badaniom wstępnym nie podlegają  osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy
o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Ta sama przyczyna skutkowała także tym, że 4 osoby zostały dopuszczone do pracy bez wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp, co było niezgodne z zapisem art. 237³ § 2 k.p., wg którego pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane jedynie w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.

W zakresie stosowania w jednostce mieszanin niebezpiecznych lub mieszanin stwarzających zagrożenie stwierdzono,
że pracodawca posiadał aktualny ich spis, a mieszaniny były prawidłowo oznakowane i przechowywane. Stwierdzono natomiast, że z 34 podlegających kontroli kart charakterystyki,  8 było nieaktualnych. Z wyjaśnień kierownika gospodarczego wynikało, że korzystał on z kart charakterystyki udostępnionych na stronie internetowej dostawcy. Po stwierdzeniu uchybienia zgłosił ten fakt dostawcy mieszanin.

Ustalono ponadto, że do prac wzbronionych kobietom karmiącym piersią zaliczono prace przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę, podczas gdy zakaz ten dotyczy wyłącznie kobiet w ciąży. W przypadku kobiet w ciąży
i kobiet karmiących piersią błędnie podano natomiast dopuszczalny ciężar  przenoszenia i podnoszenia ciężarów  przy pracy dorywczej o masie przekraczającej 8 kg, zamiast  dopuszczalnych 5 kg. Powyższe było niezgodne z zapisami Załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zm.).

W okresie objętym kontrolą w VII LO zarejestrowano 2 wypadki przy pracy. Kontrola nie wniosła uwag do pracy zespołu powypadkowego badającego okoliczności i przyczyny wypadków. Zwrócono uwagę natomiast na niewystarczające działania ze strony pracodawcy skutkujące opóźnieniami w zakresie wszczynania postępowań powypadkowych. W jednym przypadku postępowanie wszczęte zostało po 11 dniach, w drugim po 15 dniach od zdarzenia.

Bezprzedmiotowa w tej sytuacji stała się realizacja przez pracodawcę obowiązku wynikającego z zapisu § 3 ust. 1 pkt 1 i 3; ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy  (Dz.  U. Nr 105, poz. 870), wg którego do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający: dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych; dokonywanie (…) zmiany położenia przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności. Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku.

Jedną z przyczyn stwierdzonych w toku kontroli nieprawidłowości była niedostateczna współpraca służby bhp z pracodawcą w zakresie realizacji zapisu § 2 ust. 1 pkt 2, 9, 13, 15, 16 oraz 22  rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r.
w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie służby bhp, wg którego  do zakresu działania służby bhp należy: bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń; udział w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w ustalaniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej; współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników; inicjowanie i rozwijanie na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

Pozytywnie oceniono natomiast dokumentację oceny ryzyka zawodowego, która zawierała wszystkie elementy wymagane zapisem § 39 a ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.), tj. opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, stosowanych środków ochrony zbiorowej
i indywidualnej, osób pracujących na tym stanowisku; wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego
z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

Podjęto właściwe działania w zakresie zapewnienia pracownikom pierwszej pomocy w razie wypadku lub pożaru, realizując tym obowiązek wynikający z zapisu art. 209¹§ 1 pkt 1 i 2 k.p., wg którego  pracodawca jest obowiązany:zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników; wyznaczyć pracowników do:udzielania pierwszej pomocy,wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

Kontrola dokumentacji oraz oględziny przeprowadzone na stanowiskach (stanowiska robotnicze) wykazały, że pracownicy dopuszczeni do pracy posiadali niezbędne kwalifikacje, wymagane na danym stanowisku. Pracownikom  udostępniano szczegółowe instrukcje obsługi maszyn.  Stwierdzono jednocześnie, że stosowane maszyny spełniały wymagania określone zapisem  art. 215 k.p., wg którego  pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne: zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy (…) uwzględniały zasady ergonomii.

Działając w oparciu o zapisy § 5 ust. 1 oraz § 8 ust. 2  rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) w jednostce dokonano oceny warunków pracy na ww. stanowiskach. W wyniku oceny nie stwierdzono nieprawidłowości. W badanym okresie uprawnieni pracownicy nie występowali do pracodawcy o zwrot kosztów zakupu okularów do pracy przy monitorze ekranowym.

  Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi VII LO:

1. Przeprowadzenie półrocznej  kontroli obiektu budowlanego w budynku szkoły.
2. Zlecanie kontroli obiektów budowlanych osobom posiadającym wymagane przepisami kwalifikacje.
3. W zakresie wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież   i obuwie robocze:
   • dostosowanie zapisów Regulaminu pracy do zapisów k.p.,  
   • ustalenie rodzajów środków ochrony indywidualnej, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne,
   • zaktualizowanie stanowisk pracy w tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego,
   • dostosowanie zapisów ww. tabeli do obowiązujących przepisów,
   • prowadzenie dokumentacji dotyczącej wypłaty ekwiwalentu za odzież
     i obuwie robocze w sposób czytelny oraz zgodny z przepisami,
   • założenie i prowadzenie, odrębnie dla każdego pracownika, kart ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie  i konserwację.
4. Nie dopuszczanie do pracy pracowników bez wstępnych badań lekarskich z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami.
5. Nie dopuszczanie pracowników do pracy bez szkoleń w dziedzinie bhp. 
6. Zaktualizowanie kart charakterystyki mieszanin niebezpiecznych lub stwarzających zagrożenie.
7. Dostosowanie prac wzbronionych kobietom do obowiązujących przepisów.
8. Niezwłoczne wszczynanie procedur dotyczących  ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
9. Egzekwowanie od służby bhp obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp.