Kontrole przeprowadzone przez WKiAW w 2014 roku

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta Szczecin w październiku 2014 r. przeprowadził kontrolę w Szkole Podstawowej  nr 23 im. M. Zaruskiego
ul. Miernicza 10, 70-823 Szczecin (zw. dalej SP23), w zakresie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (zw. dalej bhp). Ocena kontrolowanego zagadnienia, wnioski i zalecenia pokontrolne zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 24.11.2014 r.

I. Ocena ogólna kontrolowanej działalności

WKiAW, mimo stwierdzonych uchybień, ocenił pozytywnie działalność jednostki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (ocena pozytywna z uchybieniami).

Pozytywna ocena dotyczyła:

• wykonywania obowiązków zawartych w  decyzjach zewnętrznych organów kontroli nad warunkami pracy,
• ustalania okoliczności przyczyn wypadków przy pracy,
• wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze,
• oceny ryzyka zawodowego,
• wykonywania zadań przez służbę bhp,
• użytkowania maszyn i urządzeń technicznych zapewniających bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
• stosowania i przechowywania mieszanin niebezpiecznych bądź mieszanin stwarzających zagrożenie.

Stwierdzone uchybienia dotyczyły:

• wykazu prac szczególnie uciążliwych bądź szkodliwych dla zdrowia kobiet,
• zarządzenia w sprawie refundacji kosztów zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy monitorze ekranowym,
• przeprowadzania kontroli obiektu budowlanego oraz prowadzenia książki obiektu budowlanego,
• badań z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami,
• szkoleń w dziedzinie bhp.

II. Oceny cząstkowe

1. Wyniki kontroli organów zewnętrznych nad warunkami pracy

Kontrole w obszarze nadzoru nad warunkami pracy (od 01.01.2012 r. do dnia kontroli) prowadzili: Powiatowa Stacja Sanitarno –  Epidemiologiczna w Szczecinie (zw. dalej PSSE) oraz Komenda Miejska Straży Pożarnej w Szczecinie (zw. dalej KMSP).

Wynikiem ww. kontroli było wydanie:

• Decyzji PSSE zawierającej obowiązek wykonania nawierzchni boiska szkolnego. Termin wykonania obowiązku (prolongowany dwukrotnie) wyznaczono na dzień 31.12.2014 r. W czasie trwania kontroli WKiAW inwestycja była w trakcie realizacji. Termin zakończenia budowy boiska wraz z placem zabaw ustalono na dzień 24.10.2014 r.
• Decyzji KMSP zawierającej obowiązek dostosowania budynku do wymagań bezpieczeństwa pożarowego. Termin wykonania obowiązku wyznaczono na dzień 31.12.2014 r. W związku z unieważnieniem przetargów na wykonanie inwestycji (zbyt wysokie koszty) oraz zbliżającym się terminem realizacji obowiązku, w dniu 15.10.2014 r. Dyrektor SP23 wystąpiła do KMSP o prolongatę terminu wykonania decyzji do końca 2015 r.

 Biorąc pod uwagę ustalenia kontroli nie stwierdzono uchybień ze strony pracodawcy w badanym obszarze. Pracodawca na bieżąco informował organ nadrzędny
o wynikach kontroli organów zewnętrznych nad warunkami pracy i występował o wyasygnowanie środków finansowych na realizację obowiązków wynikających
z decyzji. Jednocześnie zwracała się do właściwych organów o prolongatę decyzji do czasu uzyskania tych środków.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

2. Wypadki przy pracy

W okresie objętym kontrolą w SP23 zarejestrowano 3 wypadki przy pracy.

Ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków zajmował się zespół powypadkowy, w skład którego wchodził specjalista ds. bhp oraz społeczny inspektor pracy.

Kontrola wykazała, iż zespół powypadkowy niezwłocznie wszczynał postępowania powypadkowe. Nie wniesiono również zastrzeżeń do materiałów zgromadzonych
w trakcie tych postępowań. Zespół powypadkowy dokonywał oględzin w miejscu wypadku, wysłuchiwał wyjaśnień poszkodowanego, zbierał informacje od świadków wypadku, ustalał okoliczności, przyczyny i skutki wypadku oraz określał środki profilaktyczne.

Stwierdzono ponadto, że  pracodawca bez zbędnej zwłoki wykonywał zalecenia zespołu powypadkowego.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

3. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze

Zasady i normy wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze stanowiły integralną część zakładowego Regulaminu pracy.
W ww. przedmioty wyposażani byli pracownicy zatrudnieni na następujących stanowiskach pracy: pomoc kuchenna, konserwator/woźny, szatniarka, sprzątaczka, opiekun dzieci i młodzieży przy przejściu dla pieszych. Nauczyciele wychowania fizycznego otrzymywali natomiast ekwiwalent pieniężny za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego. 

Kontroli poddano 13 kart ewidencji wyposażenia. W dniu kontroli wszyscy uprawnieni pracownicy byli wyposażeni w należne przedmioty. Nie stwierdzono również uchybień w prowadzeniu dokumentacji dotyczącej wydawanych przedmiotów. Pracodawca prowadził indywidualne karty wyposażenia pracowników, na które nanosił daty wydania i okresy używalności odzieży i obuwia roboczego, jak również wypłaty ekwiwalentu za te przedmioty.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

4. Ocena ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego w SP23 przeprowadził zespół, w skład którego wchodził specjalista ds. bhp, społeczny inspektor pracy oraz kierownik gospodarczy. Ocenę przeprowadzono na 15 stanowiskach pracy. Kontrola dokumentacji z tego zakresu wykazała, że w ocenie uwzględniono wszystkie elementy określone w § 39 a ust. 3 rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 ze zm.), takie jak: opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, stosowanych środków ochrony, wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; wykazy osób pracujących na danym stanowisku; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

W dniu kontroli wszyscy pracownicy SP23 byli zapoznani z ryzykiem zawodowym występującym na danym stanowisku oraz zasadami ochrony przed zagrożeniami.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

5. Służba bhp

Stan zatrudnienia w dniu kontroli wynosił 48 osób. Zadania służby bhp, na podstawie umów cywilnoprawnych, zawieranych pomiędzy SP23 a Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej (zw. dalej ZCEMiP), wykonywała osoba posiadająca uprawnienia  specjalisty ds. bhp, która zatrudniona była w OBHP ZCEMiP.

Nie wniesiono uwag do pracy specjalisty ds. bhp, który: brał udział w kontrolach warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp, informował pracodawcę
o stwierdzonych zagrożeniach, przedstawiał okresowe analizy stanu bhp, prowadził doradztwo w zakresie bhp, brał udział w tworzeniu, bądź opiniowaniu wewnętrznych zarządzeń oraz instrukcji dotyczących bhp.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

6. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

6.1. Czynniki niebezpieczne

Na wyposażeniu jednostki znajdowały się elektronarzędzia (szlifierki, wiertarki, opalarka, wyrzynarka), kosiarka i kosa spalinowa oraz sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości (drabina rozstawna i przystawna).

Maszyny okresowo były kontrolowane przez osobę z zewnątrz posiadającą kwalifikacje w zakresie elektrycznych prac kontrolno – pomiarowych. Ponadto na bieżąco maszyny i drabiny były kontrolowane przez osobę zatrudnioną w SP23 na stanowisku konserwatora, a wyniki kontroli odnotowywane  w „dzienniku konserwatora”. 

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

6.2. Czynniki szkodliwe

Narażenie pracowników na działanie czynników szkodliwych związane było z wykonywaniem prac przy zastosowaniu niebezpiecznych mieszanin chemicznych. Mieszaniny wykorzystywane były do prac związanych z utrzymaniem czystości na terenie obiektu i jego otoczenia. Prace te wykonywały osoby zatrudnione na stanowiskach: sprzątaczek, konserwatora, woźnego, pomocy kuchennej.

Nie stwierdzono uchybień w: prowadzeniu dokumentacji z tego zakresu; sposobie informowania pracowników o szkodliwym działaniu mieszanin; sposobie postępowania
w razie narażenia na ich szkodliwe działanie; sposobie oznakowania i przechowywania ww. mieszanin. Pracownicy wykonujący prace z użyciem ww. mieszanin wyposażeni byli we właściwe środki ochrony indywidualnej.

WKiAW pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna).

6.3 Czynniki uciążliwe

6.3.1. Praca przy monitorach ekranowych

Prace przy monitorach ekranowych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowew SP23 wykonywała osoba zatrudniona na stanowisku głównej księgowej oraz osoba zatrudniona na stanowisku specjalisty (sekretariat szkoły). W zakładowym Regulaminie pracy ustalono zasady wyposażania pracowników w okulary korekcyjne do pracy przy monitorach ekranowych. Zgodnie z zapisami regulaminu pracodawca refundował koszty zakupu okularów.

Kontrola wykazała błędne zapisy dotyczące uprawnień do refundacji. W regulaminie znalazł się zapis, iż refundacja przysługuje raz na trzy lata, podczas gdy  o potrzebie stosowania okularów (tym samym obowiązku refundacji) wg § 8 ust. 2 ww. rozporządzenia  decyduje lekarz podczas badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej. Badania profilaktyczne pracowników są często przeprowadzane w okresach krótszych niż raz na 3 lata. Przyczyną uchybienia była błędna interpretacja przepisu ze strony Dyrektora SP23.

W okresie objętym kontrolą uprawnieni pracownicy nie wnioskowali do pracodawcy o zwrot kosztów zakupu okularów.

WKiAW, pomimo stwierdzonego uchybienia, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

6.3.2. Prace szczególnie uciążliwe bądź szkodliwe dla zdrowia kobiet

Wykaz prac szczególnie uciążliwych bądź szkodliwych dla zdrowia kobiet stanowił integralną część Regulaminu pracy SP23.

W toku kontroli ustalono, że powyższy wykaz częściowo nie był spójny wykazem prac określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobietoraz z pracami wykonywanymi przez kobiety w SP23. W wykazie nie ujęto (dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią) prac w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, stwarzającymi ryzyko zakażenia: wirusem ospy wietrznej, półpaśca oraz wirusem różyczki. Wykaz zawierał natomiast prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym pomimo, że tego typu prace nie występowały w jednostce. Przyczyną uchybienia była błędna interpretacja przepisów ze strony pracodawcy.

WKiAW, pomimo stwierdzonych uchybień, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

7. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

SP23 usytuowana była w 1 obiekcie budowlanym. Właścicielem obiektu była Gmina Miasto Szczecin, a zarządcą SP23. Dla budynku prowadzono książkę obiektu budowlanego. Za prowadzenie książki, terminowe przeprowadzanie kontroli obiektu budowlanego oraz nadzorowanie wykonania zaleceń wynikających z kontroli odpowiedzialną była  osoba zatrudniona na stanowisku kierownika gospodarczego.

Kontrola wykazała brak rocznych badań instalacji elektrycznej, a wg  art. 62 ust.1 pkt 1 lit. a  ustawy  z dnia 7 lipca  1994 r. Prawo budowlane, zw. dalej u.p.b. obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu. Przyczyną uchybienia była błędna interpretacja przepisów ze strony kierownika gospodarczego. Do dnia zakończenia kontroli przeprowadzono roczne badanie instalacji elektrycznej w zakresie określonym w ww. przepisie. Stwierdzono ponadto, że w książce obiektu budowlanego brak było wpisów dotyczących przeprowadzonych remontów i modernizacji, co stało w sprzeczności z  § 5 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury  z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego, wg którego wpisy do książki obejmują protokoły kontroli oraz badań określonych w art. 62 ust. 1 i 2 ustawy oraz przeprowadzonych remontów i przebudowy obiektu. Do dnia zakończenia kontroli wpisy zostały uzupełnione.

Nie stwierdzono uchybień w zakresie pozostałych kontroli obiektu budowlanego oraz prowadzenia książki obiektu budowlanego. Wymagane kontrole przeprowadzane były
w terminach wskazanych w art. 62 u.p.b. Kontrole przeprowadzały osoby legitymujące się odpowiednimi uprawnieniami. W toku kontroli nie wykazano zagrożeń mogących mieć wpływ na życie i zdrowie osób przebywających w budynku. Pracodawca, w miarę posiadanych środków finansowych, na bieżąco wykonywał zalecenia wynikające z kontroli bądź zwracał się do organu nadrzędnego o wyasygnowanie  środków na wykonanie zaleceń.

WKiAW, pomimo stwierdzonych uchybień, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

8. Badania profilaktyczne

Przedmiotem kontroli były okresowe badania pracowników świadczących pracę w dniu kontroli (45 osób) oraz wstępne badania osób zatrudnionych po 01.01.2012 r. Badania z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami wykonywane były na podstawie umowy zawartej pomiędzy pracodawcą, a jednostką służby medycyny pracy.

Kontrola wykazała, iż osoba zatrudniona na stanowisku nauczyciela wychowania fizycznego wykonała badanie po 6 dniach od dnia podjęcia pracy, co było sprzeczne
z  art. 229 § 4 k.p., wg któregopracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Jednocześnie stwierdzono, że pozostali pracownicy SP23 posiadali aktualne badania lekarskie z zakresu profilaktycznej ochrony zdrowia nad pracownikami. 

WKiAW, pomimo stwierdzonego uchybienia, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

9. Szkolenia w dziedzinie bhp

Kontrolą objęto 45 pracowników (osoby świadczące pracę w dniu kontroli).

Szkolenia wstępne: instruktaż ogólny przeprowadzali specjaliści z Ośrodka BHP Zachodniopomorskiego Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej (zw. dalej OBHP ZCEMiP), instruktaż stanowiskowy przeprowadzała Dyrektor SP23, która legitymowała się aktualnym szkoleniem okresowym w dziedzinie bhp dla pracodawców.

Kontrola wykazała, iż 2 pracownice odbyły wstępne szkolenie ogólne przed nawiązaniem stosunku pracy, natomiast wstępne szkolenie stanowiskowe po kilkunastu dniach od dnia podjęcia pracy, a wg zapisu art. 237³ § 2 i 3 k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę. Szkolenia wstępne oraz okresowe odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Przyczyną uchybień były terminy przeprowadzania wstępnych szkoleń w dziedzinie bhp przez  Ośrodek BHP przy ZCEMiP (raz w tygodniu) oraz niewystarczający nadzór ze strony osoby zatrudnionej na stanowisku specjalisty, odpowiedzialnej za szkolenia bhp pracowników SP23. Pozostali pracownicy jednostki mieli aktualne szkolenia w dziedzinie bhp.

WKiAW, pomimo stwierdzonych uchybień, pozytywnie ocenił działalność jednostki w badanym obszarze (ocena pozytywna z uchybieniami).

III. Uwagi i zalecenia

Prezydent Miasta Szczecin zalecił Dyrektorowi SP23:

1. Dostosowanie wewnętrznego zarządzenia w sprawie okularów korekcyjnych do przepisów ogólnych.
2. Dostosowanie wykazu prac szczególnie uciążliwych bądź szkodliwych dla zdrowia kobiet do obowiązujących przepisów i rodzaju prac wykonywanych
   w jednostce.
3. Przeprowadzanie kontroli instalacji elektrycznej w obowiązujących terminach.
4. Prowadzenie książki obiektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami.
5. Dopuszczanie do pracy pracowników posiadających wstępne badanie lekarskie.
6. Odbywanie szkoleń w dziedzinie bhp przez pracowników w terminach określonych przepisami oraz w czasie pracy.